Autor: Anna

Zajrzyjcie do informatora maturalnego i przeczytajcie minimum po 2 prace razem z oceną: https://arkusze.pl/informatory/informator-maturalny-jezyk-polski-2025-poziom-podstawowy.pdf – od strony 206.
Przeanalizujcie, czy widzicie, co egzaminator uznał za funkcjonalne, a co nie? Zauważacie funkcje kontekstów? (mają poszerzać zrozumienie tematu/tezy/argumentu/przykładu, nie tylko stanowić kolejny przykład)

Przygotuj wypowiedzi na zadane tematy.
(Przypominam, że możecie się podzielić pracą z zaufanymi osobami!).
Na lekcji zostanie wylosowany 1 temat, będziesz mieć 5 minut, żeby go sobie przygotować na kartce (zapisać najważniejsze słowa, których użyjesz w wypowiedzi, żeby podczas mówienia nie zapomnieć); następnie mówisz:

• „Gloria victis”:
  • Heroizm jako postawa człowieka w zmaganiu się z losem. Omów zagadnienie na podstawie lektury i wybranego kontekstu (np. znanych Ci fragmentów Iliady Homera)
  • Etos rycerski. Omów zagadnienie na podstawie lektury i wybranego kontekstu (np. fragmentów Pieśni o Rolandzie)
  • Poświęcenie się w imię wyższych wartości. Omów zagadnienie na podstawie Mitologii (cz. I Grecja) Jana Parandowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany
    kontekst.
• „Z legend dawnego Egiptu”
  • Konflikt racji moralnych. Omów zagadnienie na podstawie noweli Prusa i wybranego kontekstu (np. Antygony Sofoklesa).
  • Człowiek wobec przeznaczenia. Omów zagadnienie na podstawie noweli Prusa i wybranego kontekstu (np.  Antygony Sofoklesa).
  • Co może determinować ludzkie postępowanie? Omów zagadnienie na podstawie noweli Prusa i wybranego kontekstu (np. „Zbrodni i kary” Fiodora Dostojewskiego).
• „Mendel Gdański”
  • Motyw cierpienia niezawinionego. Omów zagadnienie na podstawie opowiadania Konopnickiej i wybranego kontekstu (np. znanych Ci fragmentów Księgi Hioba.
  • Postawy odwagi i tchórzostwa. Omów zagadnienie na podstawie opowiadania Konopnickiej i wybranego kontekstu (np. znanych Ci fragmentów Potopu Henryka Sienkiewicza.
• Poezja:
  • Rola poezji we wskazywaniu drogi do celu. Omów na podstawie wiersza Adama Asnyka,”[Miejmy nadzieję!]” i wybranego kontekstu.

Gatunek filmu: fabularny, oparty na faktach (między filmem fabularnym a dokumentalnym). Omów paradokumentalny charakter filmu na podstawie poniżej zaprezentowanego materiału:

Pianista stanowi adaptację wspomnień Władysława Szpilmana, w całości opublikowanych dopiero ponad 50 lat po II wojnie światowej (1998).
Lektura książki Szpilmana wywarła ogromne wrażenie na Romanie Polańskim (ur. w 1933 r.), który we wspomnieniach pianisty odnalazł własne traumatyczne doświadczenia z czasów ukrywania się w latach II wojny światowej. Na podstawie wspomnień Szpilmana powstał w 1950 r. film Miasto nieujarzmione w reżyserii Jerzego Zarzyckiego. Szpilman wycofał jednak swoje nazwisko z czołówki filmu z powodu znaczących ingerencji cenzuralnych w dzieło Zarzyckiego.
Warto porównać film Romana Polańskiego z przynajmniej jeszcze jednym obrazem, którego akcja rozgrywa się w czasach II wojny światowej. Może to być fragment filmu „Pasażerka” Andrzeja Munka – scena, w której grupa dzieci zostaje wprowadzona do komory gazowej.

(w temacie – cytat z Talmudu, pisma świętego judaizmu)

Na poniedziałek 19.05. (podczas oglądania filmu zastanów się nad zadaniami, wykonaj pisemnie w domu):
1. przedstaw losy rodziny Szpilmanów (może być w punktach)
2a. opisz przestrzenie, w których ukrywa się Szpilman – jak oddają sytuację egzystencjalną bohatera?
lub:
2b. jaką rolę odgrywa muzyka w filmie? skomentuj, kiedy się pojawia i jaki rodzaj muzyki gra Szpilman.
3. W jaki sposób ukazano eksterminację Żydów przez nazistowskich Niemców?

Na wtorek 20.05.: Ocalić pamięć o tych, którzy ocalali Przygotuj prezentację osoby, przy której jest Twój numer w dzienniku: w sferze wizualnej – tylko jej zdjęcia, dane osobowe, ew. daty i nazwy miejsc – jeśli potrzebne, opowiedz o niej w kontekście wojny: co ci ludzie robili, w jaki sposób walczyli, co i jak starali się ocalić? Wypowiadaj się z pamięci. Krótko, do 5′, ale dokładnie.
Janusz Korczak – 7, 19,
Irena Sendlerowa – 3, 16, 30
Rodzina Ulmów – 2, 9, 27
Władysław Raginis – 6, 21
Oskar Schindler – 12, 29
Maksymilian Kolbe – 1, 28
Witold Pilecki – 4, 8, 18
Jan i Helena Żabińska – 13, 14, 20
Rudolf Weigel – 5, 32
Karol Estreicher – 10, 26, 33
Gen. Władysław Anders – 17, 24
Mieczysław Gębarowicz – 11, 15
Marian Turski – 25, 31
Henryk Zygalski – 23, 22
* tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata

Na środę 21.05.: proszę przeczytać opowiadanie Tadeusza Borowskiego,„Proszę państwa do gazu” – pełen tekst i wykonać 2 zadania:
1. Zrekonstruuj wydarzenia (może być w formie plan wydarzeń); wyjaśnij znaczenie słów Kanada i muzułmanin oraz kapo, rampa, lazaret – czym różną się słowa podkreślone od zapisanych kursywą?
2. Podziel się swoimi wrażeniami z lektury.

komunikat Polskiego Radia

Janusz Korczak, Irena Sendlerowa, rodzina Ulmów, Anne Frank, Oskar Schindler, Władysław Broniewski, Maksymilian Kolbe, rotmistrz Witold Pilecki, Jan i Helena Żabińska, Rudolf Weigel (polecam utwór „Karmicielka wszy” Kaczmarskiego), Karol Estreicher, gen. Anders (Wzgorze Andersa we Wrocławiu), Mieczysław Gębarowicz, M. Turski, Henryk Zygalski,

podsumowanie

– satyryczny poemat katastroficzny z 1936 wydany w całości dopiero w 1982 (z powodu cenzury sanacji)

Caly tekst

Wykonanie (fragmenty)

Stylistyka:

• makaronizmy, czyli wtrącenia z języków obcych, powszechnie stosowane w epoce baroku („w paltocikach Burberry”, „zajeżdżają Buicki, Royce’y i Hispany”, „extra bluzgi grzmiące”, „I am Pitty I am Pitt I love you Kitty”)
• neologizmy a więc wyrażenia ukutych przez autora („placadiutanta”, „ideolo”, „foto-ciosem”, „Gene-orde-dzwoni-rami”).
• wulgaryzmy („dziwkom łydki słodko drżą”, „frrruwa twoja mać”, „w cyc grafini Macabrini”, „która godzina, g….arzu?”, „piąta, k…o, piąta”). 
• wykrzyknienia („Co za pompa!”, „No, jadź, jadź!”, „Hurra, panowie!”, „I bac!”, „Diabli biorą, diabli wezmą!”, „Brawo!”),
• anafory i powtórzenia („Orkiestra gra! Orkiestra gra!”, „i znów i znów”, „Komu dziś dać? Komu dziś dać?”, „diabli wzięli, diabli wzięli”),
• wyliczenia („Zajeżdżają futra, fraki, lśniące laki, szapoklaki”, „i buldogi pełnomocne, i teriery, i burbony, i szynszyle”, „szampan, szatan, szantan”, „generały i wikingi, admirały i goeringi, bambirały”).

*** Pawlikowska-Jasnorzewska, „Barwy narodowe”

Maria Konopnicka – „wieszcz swojego pokolenia” i jej „Rota”

https://youtu.be/PsUIGY_b99M?si=y4Zl3OGtJDjrL5Vc wykonanie chóralne

Geneza:

• germanizacja w szkołach na terenie Prus (słynny strajk dzieci z Wrześni 1902-1903, gdy wprowadzono religię po niemiecku),
• wywłaszczenie Polaków z ziem (protestacyjny wiec kobiet w Poznaniu 10 maja 1908 r. zorganizowany w odpowiedzi na tę ustawę Konopnicka wsparła listem)
• ***inne rodzaje walki z zaborcą – wóz Drzymały

https://youtu.be/5QcHpYqioO8?si=2UvCjdozalQYwnzs (wykonanie w duecie)

Opracowanie w 8′

ZADANIE: Na podstawie znajomości utworu i streszczenia szczegółowego (np. tu) stwórz spis treści, w którym tytuł rozdziału będzie odpowiadał jego treści.
Przy każdym rozdziale w nawiasie dodaj, w jakiej miejscowości/ jakich miejscach dzieje się akcja.

Na podstawie przytoczonych fragmentów określ, czym wg Emmy jest miłość. Dlaczego Emma jest nieszczęśliwa? (6′)

Wyjaśnij, jak rozumiesz symboliczne znaczenie zakończenia podanego fragmentu? (Wypisz elementy symboliczne i je zinterpretuj) pamiętaj, że ta scena poprzedza opis śmierci Emmy w rozdziale 8.

Mężczyźni o Emmie: znajdźcie fragmenty, w których narrator opisuje uczucia i myśli wymienionych mężczyzn dotyczące Emmy. Scharakteryzujcie na ich podstawie relację łączącą ich z bohaterką.
Karol – cz. I, r. 2., 5., 9., 12.
Leon: cz. II, r. 3., 4., 5., cz. III, r.1
Rudolf: cz. II, r. 9., 10., 12., cz.III, r.8.
(15′)

na koniec: quiz

• Wskaż zmiany technologiczne, gospodarcze, kulturowe, filozoficzne, które wpłynęły na kształt epoki.
• Podaj ramy czasowe epoki i wydarzenia, które je wyznaczyły.
• Wyjaśnij, w jaki sposób na sztukę dwudziesto­le­cia międzywojennego w Polsce wpłynęły przemiany społeczne i kulturowe w Europie.
• Wykaż obecność tworzących kobiet w polskiej sztuce dwudziestolecia międzywojennego. Podaj przykłady dwóch artystek (np. z zakresu literatury czy sztuki), a następnie scharakteryzuj krótko ich twórczość.
• Omów wskazaną grupę poetycką (Skamandryci, Futuryści, Awangarda Krakowska, katastrofiści/ druga awangarda) – https://koniecpolska.pl/grupy-poetyckie-dwudziestolecia/
• Wyjaśnij pojęcie awangardy na przykładzie wybranego utworu
• Wyjaśnij znaczenie pojęć: gęba, pupa, upupianie, łydka w kontekście Ferdydurke Witolda Gombrowicza. Odnieś się do kon­kretnych przykładów z tekstu.
• Wyjaśnij pochodzenie i znaczenie zagadnień/cytatów: szklane domy, „rękopisy nie płoną”,
• Omów motyw rewolucji, femme fatale, dzieciństwa, wolności, winy i kary odnosząc się do konkretnych przykładów (Przedwiośnie, Szewcy, Mistrz i Małgorzata, Sklepy cynamonowe, Proces)
• Na wybranych przykładach przeanalizuj nawiązania literatury epoki do Biblii i antyku.
• Przedstaw krótko obraz ziemiaństwa pojawiający się w Przedwiośniu Stefana Żeromskiego oraz w Ferdydurke Witolda Gombrowicza, a następnie podaj wspólną cechę tych portretów.
• Wskaż problematykę społeczną i polityczną podanego tekstu (rozróżniaj kwestie polityczne i społeczne!)
• Wskaż przykład, wymień cechy i wyjaśnij funkcję zabiegów artystycznych: oniryzm, mityzacja, nadrealizm, eufonia, aliteracja, paronomazja.

– jak (i po co) rozwijać ją u siebie i innych?

IE = zdolność rozpoznawania, rozumienia i zarządzania swoimi emocjami oraz rozumienia emocji innych