Biografia: ALBERT CAMUS przyszedł na świat w Algierii 7 listopada 1913 roku.
Ojciec – francuski robotnik, wezwany do wojska, ginie
Matka – niepiśmienna Hiszpanka, wdowa z dwójką dzieci – najważniejsza postać w życiu Alberta
*Sprawiedliwość: stwierdził, iż droższe jest mu dobro matki niż sprawiedliwość, co jest tym bardziej wymowne w ustach twórcy, w dziełach którego sprawiedliwość zajmuje miejsce absolutu
*Absurd – matka znajomej filozofki, Simone Wiel: co najważniejsza osoba w jego życiu sądzi o jego twórczości. Camus odpowiedział rozbawiony: „Madame, moja matka nie umie czytać”
1935 -37 – członek partii komunistycznej;
1935 – zakłada zespół teatralny „Théatre du Travail” (1935) by w dwa lata później zorganizować zespół Théatre de l’Equipe
1941 – wraca do Algieru by pracować jako nauczyciel w liceum w Oranie; wstępuje do Ruchu Oporu;
1942 – zostają opublikowane: powieść „Obcy” i esej „Mit Syzyfa”
1947 – sukces wydawniczy „Dżumy”; w ciągu trzech miesięcy sprzedano 96000 egzemplarzy.
1951 – ukazuje się „Człowiek zbuntowany”, polemika z Sartrem, koniec kontaktu
Algieria i Francja – dwie ojczyzny pisarza są w stanie wojny. Camus z zaangażowaniem kieruje apele o rozejm.
1957 – Królewska Akademia w Sztokholmie „za całość dzieła rzucającego światło na problemy, które nasze dni stawiają przed świadomością ludzką” przyznaje Camusowi Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Podczas odczytu z okazji otrzymania Nagrody Nobla Camus daje wyraz swoim przekonaniom dotyczącym zaangażowania pisarza w życie społeczne i polityczne. Według niego pisarz nie może stać z boku, milcząc lub podejmując inne, zastępcze tematy, gdyż „nawet milczenie nabiera niebezpiecznych znaczeń.”
1960 – ginie w wypadku samochodowym.
Cechy powieści – paraboli (przypowieści):
– motto;
– możliwość odczytania dosłownego, w pełni funkcjonalna jako powieść;
– uniwersalność (czas, miejsce akcji, wydarzenia);
– ograniczenie czasu, przestrzeni, wątków;
– postaci archetypiczne.
Zadanie: Udowodnij, że „Dżuma” to powieść – parabola. Odwołaj się do motta i treści utworu.
W rozwiązaniu trzeba uwzględnić: cechy przypowieści, motto (jego treść) i konkretne fakty z lektury (nie wystarczy określenie: dżuma może oznaczać zło czy wojnę).
Przykładowe rozwiązanie: „Dżumę możemy uznać za parabolę, gdyż fakty i wydarzenia z treści możemy rozumieć dosłownie lub w sposób przenośny, o czym informuje nas już samo motto, które sugeruje pokazywanie jednych rzeczy przez inne, np. uwięzienie. Kwarantanna, każąca tkwić bohaterom w Oranie, może więc oznaczać utknięcie w złej, absurdalnej sytuacji (w czasie stanu wojennego w Polsce było to odbierane jako bardzo aktualne: kwarantanna Oranu to zamknięcie granic przez „zadżumionych” komunistów).
Przestrzeń w utworze
Zadanie: Jaki jest Oran? W jaki sposób autor osiągnął ten efekt (środki wyrazu)? W jakim celu (funkcja)?
Różne postawy wobec zarazy
Rambert, 2 rozmowy z Rieux i Tarrou (s. 48) oraz rozmowa z Hiszpanką.
Bohaterowie dynamiczni (zmieniają postawę względem cierpienia) to:
s. 55 – Tarrou i Rieux:
1. W jaki sposób postrzega dżumę?
2. Co warunkuje jego podejście do epidemii w Oranie?
3. Jaki jest jego stosunek do Boga?
4. Jaki jest jego stosunek do śmierci?
„Zarazy są w istocie sprawą zwyczajną, ale z trudem się w nie wierzy, kiedy się na nas walą. Na świecie było tyle dżum co wojen. Mimo to dżumy i wojny zastają ludzi zawsze tak samo zaskoczonych. Doktor Rieux był zaskoczony podobnie jak nasi współobywatele i tak należy rozumieć jego wahania. Tak też należy rozumieć jego rozdwojenie pomiędzy niepokojem i ufnością. Kiedy wybucha wojna, ludzie powiadają: “To nie potrwa długo, to zbyt głupie”. I oczywiście, wojna jest na pewno zbyt głupia, ale to nie przeszkadza jej trwać. Głupota upiera się zawsze, zauważono by to, gdyby człowiek nie myślał stale o sobie. Nasi współobywatele byli pod tym względem tacy sami jak wszyscy, myśleli osobie, inaczej mówiąc, byli humanistami: nie wierzyli w zarazy. Zaraza nie jest na miarę człowieka, wiec powiada się sobie, że zaraza jest nierzeczywista, to zły sen, który minie. Ale nie zawsze ów sen mija i, od złego snu do złego snu, to ludzie mijają, a humaniści przede wszystkim, ponieważ nie byli dość ostrożni. Nasi współobywatele nie ponosili większej winy niż inni; zapominali o skromności, tylko tyle, i myśleli, że wszystko jest jeszcze dla nich możliwe, co zakłada, że zarazy są niemożliwe. Nadal robili interesy, planowali podróże i mieli poglądy. Jak mogli myśleć o dżumie, która przekreślała przyszłość, przenoszenie się z miejsca na miejsce i dyskusje? Uważali się za wolnych, a nikt nie będzie wolny, jak długo będą istniały zarazy.”
Na podstawie podanego fragmentu i treści całego utworu określ, co to znaczy „być humanistą” i którego z bohaterów można tak nazwać. Odpowiedź uzasadnij.