Autor: Anna

20220420 Materiały dodatkowe 6_Analiza wypracowania na PR.pdf

Wybierz jeden z poniższych tematów i napisz wypracowanie.
• W pracy rozważ problem podany w temacie.
• W rozważaniach przedstaw argumenty, odwołując się do utworów literackich wskazanych w temacie oraz do wybranego kontekstu (np. historycznoliterackiego, literackiego, biograficznego, kulturowego, mitologicznego, biblijnego, religijnego, historycznego, filozoficznego, egzystencjalnego, politycznego, społecznego).
• W wypracowaniu odwołaj się zarówno do problematyki utworów, jak i do sposobów przedstawienia danego problemu w utworze.
• Jednym z utworów literackich musi być lektura obowiązkowa. Jeżeli w temacie wskazano tytuł lektury obowiązkowej, to odwołaj się do tej lektury. Jeżeli w temacie nie wskazano tytułu lektury obowiązkowej, to wybierz ją spośród lektur wymienionych na stronach 3 i 4 tego arkusza egzaminacyjnego.
• W wypracowaniu przedstaw swoje zdanie i je uzasadnij.
• Twoja praca powinna liczyć co najmniej 400  300 wyrazów (na lekcji – krócej, na maturze dłużej)

Temat 1.
„Każdy tekst słowny sytuuje się w polu innych tekstów, naśladując je, przekształcając.„
/Na podstawie: Słownik terminów literackich/
Na czym mogą polegać relacje między tekstami i jakie mogą być funkcje tych relacji w danym utworze literackim? Punktem wyjścia do rozważań uczyń powyższy cytat. W pracy odwołaj się do:
• „Antygony w Nowym Jorku” Janusza Głowackiego
• innych utworów literackich (na lekcji – 1 inny utwór, na maturze: 2)
• wybranego kontekstu.

Temat 2.
Konwencja groteskowa jako sposób kreowania świata przedstawionego i jej funkcja w tworzeniu znaczeń w danym utworze literackim.
W pracy odwołaj się do:
• lektury obowiązkowej – wybranej spośród lektur wymienionych na stronach 3 i 4 tego arkusza egzaminacyjnego
• innych utworów literackich (na lekcji – 1 inny utwór, na maturze: 2)
• wybranego kontekstu.

Temat 3.
Doceniamy wielkość dokonań starożytnych intelektualistów i twórców, naśladujemy ich dzieła […], ale starożytnych nie przerośliśmy, przetwarzamy tylko to, co przekazała nam tradycja.
(Maria Wichowa)
Rozważ sposoby nawiązywania do tradycji antycznej i biblijnej w literaturze oraz funkcje tych nawiązań. Punktem wyjścia do rozważań uczyń fragment tekstu Marii Wichowej.
W pracy odwołaj się do:
• „Antygony w Nowym Jorku” Janusza Głowackiego
• innych utworów literackich (na lekcji – 1 inny utwór, na maturze: 2)
• wybranego kontekstu.

Uszczegółowienia zasad oceniania dotyczące tematu 1.

1. Do pełnej realizacji tematu wymagane jest odniesienie się do cytatu.
2. Wypracowanie przynajmniej częściowo dotyczy problemu wskazanego w poleceniu, jeżeli w pracy zdający:
   a) określił, na czym może polegać relacja między tekstami
   ALBO
   b) określił funkcję relacji między tekstami w utworze literackim
   ORAZ
   c) odwołał się do „Antygony w Nowym Jorku” Janusza Głowackiego.
3. Utwór literacki uznaje się za wykorzystany w pełni funkcjonalnie, jeżeli zdający w argumentacji:
   a) omówił, na czym polega relacja między tekstami
   ORAZ
   b) określił funkcję relacji między tekstami w danym utworze literackim
   ORAZ
   c) odwołał się do elementów struktury dzieła i do problematyki utworu.
   (https://arkusze.pl/maturalne/jezyk-polski-2025-maj-matura-rozszerzona-odpowiedzi.pdf)

Uszczegółowienia zasad oceniania dotyczące tematu 2.

1. Wypracowanie przynajmniej częściowo dotyczy problemu wskazanego w poleceniu, jeżeli w pracy zdający:
   a) określił wykorzystanie konwencji groteskowej w kreacji wybranego elementu świata przedstawionego w utworze literackim
   ALBO
   b) określił funkcję konwencji groteskowej w tworzeniu znaczeń w utworze literackim
   ORAZ
   c) odwołał się do lektury obowiązkowej wybranej spośród lektur wymienionych na stronach 3 i 4 arkusza egzaminacyjnego.
2. Utwór literacki uznaje się za wykorzystany w pełni funkcjonalnie, jeżeli zdający w argumentacji:
   a) omówił konwencję oniryczną jako sposób kreowania świata przedstawionego w danym utworze literackim
   ORAZ
   b) określił funkcję konwencji groteskowej w tworzeniu znaczeń danego utworu literackiego
   ORAZ
   c) odwołał się do elementów struktury dzieła i do problematyki utworu.
   (https://cke.gov.pl/images/_EGZAMIN_MATURALNY_OD_2023/Arkusze_egzaminacyjne/2025/zasady_oceniania/MPOP-R0-100-2505-zasady.pdf)

Uszczegółowienia zasad oceniania dotyczące tematu 3.

1. Do pełnej realizacji tematu wymagane jest odniesienie się do cytatu.
2. Wypracowanie przynajmniej częściowo dotyczy problemu wskazanego w poleceniu, jeżeli w pracy zdający:
   a) omówił sposoby nawiązywania do tradycji antycznej ALBO tradycji biblijnej w utworze literackim / utworach literackich bez określania, jaką funkcję pełni to nawiązanie
   ORAZ
   b) odwołał się do utworów literackich, w tym do „Antygony w Nowym Jorku”,
3. Jeżeli w całym wypracowaniu zdający odniósł się tylko do tradycji antycznej ALBO tylko do tradycji biblijnej, nie można uznać, że wszystkie utwory wykorzystane są w pełni funkcjonalnie – jeden z nich należy ocenić jako wykorzystany co najwyżej częściowo funkcjonalnie.
4. Utwór literacki uznaje się za wykorzystany w pełni funkcjonalnie, jeżeli zdający w argumentacji:
   a) wykazał się zrozumieniem cytatu
   b) omówił sposób nawiązywania do tradycji antycznej ORAZ/ALBO tradycji biblijnej w utworze literackim
   ORAZ
   c) określił, jaką funkcję pełni to nawiązanie.
5. Rozważenie funkcji nawiązywania do tradycji antycznej i biblijnej wymaga omówienia w wypracowaniu elementów składowych utworu literackiego.
   (https://arkusze.pl/maturalne/jezyk-polski-2023-maj-matura-rozszerzona-odpowiedzi.pdf)

elementy składowe utworu literackiego to m. in.: kreacja bohatera (np. bohater romantyczny, bajroniczny, werterowski, dynamiczny, ale też heroizacja, sakralizacja, idealizacja, deheroizacja), narracja (styl dzieła, np. kolokwialny, impresjonistyczny, realistyczny), dialogi, czas akcji, miejsce akcji, dominanta kompozycyjna (element świata przedstawionego, który jest nadrzędny wobec pozostałych i określa charakter całej kompozycji dzieła), forma wypowiedzi i jej wpływ na treść tejże.

w podr. s. 8-27 prezentacja zbiorcza, film 10’
nurty – nazwy

Pierwsze spotkanie z polskimi twórcami modernizmu – najważniejsi autorzy Młodej Polski:

• poeci:
  – Kazimierz Przerwa-Tetmajer
  – Jan Kasprowicz
  – Leopold Staff
  – Zenon „Miriam” Przesmycki
• dramaturdzy:
  – Stanisław Wyspiański (też poeta, reżyser, scenograf, malarz, rzeźbiarz)
  – Gabriela Zapolska
  – Stanisław Przybyszewski
• powieściopisarze:
  – Władysław Reymont, Chłopi
  – *Henryk Sienkiewicz, Bez dogmatu

wykłady z zadaniami: https://zpe.gov.pl/a/film-edukacyjny/DsxcNWOt9
Sprawdź się

zarysy ostatniej epoki, periodyzacja, ważne daty (polskie miesiące), pokolenia w lit. polskiej.

polskie miesiące: czerwiec, marzec, grudzień, sierpień.

Tragifarsa kołtuńska czyli dramat obyczajowo-psychologiczny Gabrieli Zapolskiej – (s. 67 w podręczniku) – kartkówka

Postawy wobec życia w modernizmie:
➢ DEKADENT • Charakteryzuje go pesymizm, melancholia, zniechęcenie, niewiara w sens działania• Cierpi na „chorobę końca wieku” – jest przeświadczony o kryzysie cywilizacji• Ucieka od bólu istnienia w „sztuczne raje”: narkotyki, hedonizm, erotykę• Uprawia kult sztuki i artysty• Odcina się od społeczeństwa, którym gardzi; Dekadentyzm: fr. décadence – ‘schyłek, upadek’
➢cyganeria, bohema (fr. bohème) – nazwa środowiska artystycznego, którego członkowie spędzają czas na wspólnych zabawach i tworzeniu, demonstrując pogardę dla konwenansów, norm społecznych i materializmu. Działalność cyganerii artystycznej wzbudzała kontrowersje ze względów obyczajowych
➢FILISTER • Mieszczanin• Pozbawiony wyższych aspiracji• Skupiony na gromadzeniu dóbr materialnych• Niewrażliwy na piękno• Charakteryzuje go schematyczne, ograniczone myślenie
➢kołtuneria jako grupa społeczna – obraźliwe określenie z przełomu XIX i XX wieku oznaczające ludzi o zacofanych, wstecznych, nietolerancyjnych poglądach. Niegdyś nazywało się nim także ludzi wierzących w przesądy i zabobony.

Cały dramat na VOD: „Moralność pani Dulskiej”, 2013
scena IX aktu I (14′-24′)- Jakimi zasadami kieruje się Dulska?
Zacytuj słowa, które najpełniej ilustrują jej postawę i je zinterpretuj. (zad.6/str.73)

Zbyszko Dulski – czy można odmienić swój los? (zad.1,2/str.84)

Czy Zbyszko może wyzwolić się z kołtuństwa? jeśli tak, to – jak? jeśli nie, to – dlaczego? (uzasadnij, przywołując konkretne argumenty, sceny, wydarzenia)

Sprawdź się!: https://zpe.gov.pl/a/sprawdz-sie/DRXsJziKE

*Los służących – proponowane konteksty:
„Służące” 2001, reż. Tate Taylor,
„Kamerdyner” 2018, reż. Filip Bajon,
Joanna Kuciel-Frydryszak, „Służące do wszystkiego”:

1. Wady mieszczańskie oglądane ze sceny – omów temat, odnosząc się do „Moralności pani Dulskiej” i dowolnego innego utworu.
2. Czy człowiek decyduje o swoim losie? – omów temat, odnosząc się do postaci Zbyszka z dramatu Zapolskiej oraz dowolnego kontekstu.
3. Przedstaw obraz mieszczaństwa w „Moralności pani Dulskiej” oraz dowolnej powieści XIX wieku.
4. Co może być źródłem moralności człowieka? Omów na podstawie „Moralności pani Dulskiej” i dowolnego innego utworu.

Szablon i pospolitość wdzierać się zaczęły do niemal wszystkich zakresów i dziedzin życia. […] bezstylowości życia, poddanego dyktaturze pospolitości i szablonu, wtórowała odpychająca standaryzacja obyczaju. Była to obyczajowość, tak namiętnie niebawem zwalczanego przez młodych, mieszczańskiego „filistra”, „mydlarza”, właściciela sklepiku lub nieruchomości, którego jedyną filozofią był prostacki materializm, jedyną wartością pieniądz, jedynym celem gromadzenie dobytku, jedyną normą i zasadą postępowania oportunizm i szukanie łatwizny, jedyną moralnością obłuda i zakłamanie, przesłonięte parawanem upozorowanej przyzwoitości.
/Artur Hutnikiewicz, Młoda Polska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2021./

WSPÓŁCZESNOŚĆ:

• Albert Camus, Dżuma (powieść)
• George Orwell, Rok 1984 (powieść)
• Sławomir Mrożek, Tango (dramat)
  S. Mrożek, wybrane opowiadanie (z podr.)*
• Tadeusz Konwicki, Mała Apokalipsa (powieść)*
• Marek Nowakowski, Górą „Edek” (opowiadanie)
• Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku (dramat)*
• Andrzej Stasiuk, Miejsce (opowiadanie)
• Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (opowiadanie)
• Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragm.)
• eseje Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Zbigniewa Herberta.

POWTÓRZENIA PRZED MATURĄ:

Powtórzenia będą obejmowały zakres tematyczny zgodnie z podziałem na epoki. Sprawdzenie Waszych postępów planowane jest na 2 lekcje z rzędu (czwartki i wtorek). Powtarzacie indywidualnie, w oparciu o podręczniki z poprzednich lat lub wybrane repetytoria, z uwzględnieniem podanych zagadnień. Sprawdzian może mieć formę testu historyczno-literackiego, wypowiedzi w module maturalnym, wypracowania, odpowiedzi ustnych etc. NIEOBECNOŚĆ na takim sprawdzianie skutkuje sprawdzeniem wiedzy na najbliższych wskazanych przeze mnie zajęciach z polskiego.

• starożytność (25.09)
• średniowiecze, renesans (23.10)
• barok, oświecenie (27.11)
• romantyzm terminy, pojęcia, teoria (16.12)
• romantyzm lektury (8.01.26)
• pozytywizm (26.01.26)
• Młoda Polska (26.02.26)
• dwudziestolecie międzywojenne, wojna i okupacja (26.03.26)

OCENIANIE:
Ocenie będzie podlegać Twoje opanowanie materiału przewidzianego podstawą programową. Ocenianie zgodne z zasadami wymienionymi w statucie szkoły.
W półroczu każdy powinien otrzymać minimum 1 pozytywną ocenę liczbową za wypracowanie – nieotrzymanie tejże obniża ocenę w stosunku do wynikającej ze średniej ważonej! (nowelizowany Statut Szkoły)

Przed sprawdzianem / pracą klasową powtórzenie materiału odbywać się będzie na dwa sposoby: 1. krótki wykład, obejmujący kluczowe zagadnienia, których znajomość obowiązuje i 2. powtórzenie ustne – pula zagadnień do opracowania w formie wypowiedzi (jak na maturze ustnej) i odpowiedzi na forum klasy.

Zadania domowe zadawane będą na bieżąco.

W wypadku nieobecności ucznia na zajęciach, podczas których miał możliwość zaprezentować swą wiedzę we wskazanym zakresie (sprawdzian / wypracowanie / czytanie ze zrozumieniem / kartkówka etc.) – uczeń otrzyma 0 i może się ze mną umówić na wygodny dla siebie termin, by zaliczyć ten materiał. W przypadku, jeśli się nie umówi w terminie dwóch tygodni od otrzymania 0 – prezentuje opanowanie materiału na wskazanej przeze mnie lekcji.

W wypadku niezaliczenia (uzyskania oceny 1) znajomości lektury – ma czas na poprawę do końca półrocza.

Każdą ocenę można poprawić. 2 też. 3 też. 4 też. 5 też. 6 nie.

Dwukrotnie można zgłosić nieprzygotowanie. Nie można zgłosić nieprzygotowania na planowanej kartkówce, powtórzeniu ustnym, lekcji opartej o długoterminowe zadania domowe (referaty, projekty).

Można zbierać plusy za zadana lub aktywność na lekcjach. 5 plusów – piątka. Podobnie minusy – 5 minusów – jedynka.

Ocena klasyfikacyjna śródroczna, roczna i końcowa – zgodnie z zapisami statutu.

Przeliczanie % na oceny liczbowe (zgodnie ze statutem):
6: 99 % – 100%
5: 85% – 99%
4: 70% – 85%
3: 55% – 70%
2: 40% – 55%
1: poniżej 40%

MŁODA POLSKA
Gabriela Zapolska, „Moralność Pani Dulskiej” (dramat) **
Stanisław Wyspiański, „Wesele” (dramat)
Władysław Stanisław Reymont, „Chłopi” (powieść, tom 1.)

DWUDZIESTOLECIE
Stefan Żeromski, „Przedwiośnie” (powieść)
Franz Kafka, „Proces” (fragmenty z podr.) *
Stanisław Ignacy Witkiewicz, „Szewcy” (dramat)
Bruno Schulz, opowiadania z tomu „Sklepy cynamonowe” *
Michaił Bułhakow, „Mistrz i Małgorzata” (powieść) *
Witold Gombrowicz, „Ferdydurke” (fragmenty z podr. + film)

WOJNA I OKUPACJA
Tadeusz Borowski, opowiadanie „Proszę państwa do gazu” (opowiadanie)
Gustaw Herling-Grudziński, „Inny świat” (fragmenty z podr.)
Hanna Krall, „Zdążyć przed Panem Bogiem” (reportaż)
* Marcin Szczygielski, “Poczet Królowych polskich” **
* Wiktor Frankl, „Człowiek w poszukiwaniu sensu” **

Ocenianie:
Ocenie będzie podlegać Twoje opanowanie materiału przewidzianego podstawą programową.
W półroczu każdy powinien otrzymać minimum 1 pozytywną ocenę liczbową za wypracowanie – nieotrzymanie tejże obniża ocenę w stosunku do wynikającej ze średniej ważonej!

Przed sprawdzianem / pracą klasową powtórzenie materiału odbywać się będzie na dwa sposoby: 1. krótki wykład, obejmujący kluczowe zagadnienia, których znajomość obowiązuje i 2. powtórzenie ustne – pula zagadnień do opracowania w formie wypowiedzi (jak na maturze ustnej) i odpowiedzi na forum klasy.

Zadania domowe zadawane będą na bieżąco.

W wypadku nieobecności ucznia na zajęciach, podczas których miał możliwość zaprezentować swą wiedzę we wskazanym zakresie (sprawdzian / wypracowanie / czytanie ze zrozumieniem / kartkówka etc.) – uczeń otrzyma 0 i może się ze mną umówić na wygodny dla siebie termin, by zaliczyć ten materiał. W przypadku, jeśli się nie umówi w terminie dwóch tygodni od otrzymania 0 – prezentuje opanowanie materiału na wskazanej przeze mnie lekcji.

W wypadku niezaliczenia (uzyskania oceny 1) znajomości lektury – ma czas na poprawę do końca półrocza.

Każdą ocenę można poprawić. 2 też. 3 też. 4 też. 5 też. 6 nie.

Dwukrotnie można zgłosić nieprzygotowanie. Nie można zgłosić nieprzygotowania na planowanej kartkówce, powtórzeniu ustnym, lekcji opartej o długoterminowe zadania domowe (referaty, projekty).

Można zbierać plusy za zadana lub aktywność na lekcjach. 5 plusów – piątka. Podobnie minusy – 5 minusów – jedynka.

Ocena klasyfikacyjna śródroczna, roczna i końcowa – zgodnie z zapisami statutu.

Przeliczanie % na oceny liczbowe (zgodnie ze statutem):
6: 99 % – 100%
5: 85% – 99%
4: 70% – 85%
3: 55% – 70%
2: 40% – 55%
1: poniżej 40%

Wakacje z kulturą

Stanisław Przybyszewski, „Confiteor”
Kazimierz Przerwa-Tetmajer „Eviva l’arte!” – nagranie Katedra – wersja muzyczna Sanah – wersja z teledyskiem
opracowanie prof. Fijałkowskiego
opracowanie prof. Fijarczyk

Tytuł pochodzi z fragmentu utworu Fiodora Dostojewskiego, który Gustaw Herling-Grudziński uczynił mottem swojej autobiografii.

Epilog: Upadek Paryża – fragment

Wiadomość o upadku stolicy Francji przyniósł do Witebska osadzony w czerwcu 1940 r. Żyd, Jewriej. Pośród więźniów zapanował smutek, ponieważ zdali sobie sprawę z jałowości swojego oczekiwania na jakąkolwiek poprawę losu. Z upływem czasu narratorowi udało się nawiązać bliższą znajomość z Żydem.

Był czerwiec 1945 r., a Europa powoli otrząsała się z wojennego koszmaru. Gustaw pracował w Rzymie, będąc zatrudniony w redakcji jednego z tamtejszych pism. Właśnie w Wiecznym Mieście udało mu się ponownie spotkać wspomnianego wcześniej mężczyznę. Wtedy usłyszał opowieść o jego dalszych losach.

Odtwórz w porządku chronologicznym losy Jewrieja. Może być w punktach.

Dlaczego narrator nie powiedział: rozumiem?

Na czym polega tragizm byłych więźniów sowieckich obozów pracy?
(odpowiedz, odwołując się do sytuacji Jewreja, uwzględnij też wybrany kontekst)

Po długich mękach i ukrywaniu zbrodni, Rodion, pod naciskiem najbliższych, wstawił się na komisariacie i przyznał do winy.

Ludzie wielokrotnie dokonują decyzji pod presją czasu.

W życiu każdego człowieka ocena sytuacji czyli tego, co w danej chwili spotka człowieka bądź to, co powinno się zrobić, a czego nie, pojawia się dość często i jest bardzo ważne, bo zachowanie zdrowego rozsądku chroni od zagubienia oraz szaleństwa. (Z pracy na 5)

Braki w spójności:

„…Raskolnikow i Tyler źle zinterpretowali sytuacje, co skończyło się śmiercią niewinnych ludzi.

(Sp) Miłość jest ślepa. (Sp) to potężne uczucie, które ma wpływ na nasze decyzje i zachowania. (Sp) W lekturze „Romeoi Julia” Szekspira glowni bohaterowie są z walczących ze sobą klanów…”

do „Pani Bovary”: https://www.facebook.com/reel/1242503657246478/?mibextid=rS40aB7S9Ucbxw6v

1. Wyjaśnij pojęcie „literatura czasu wojny i okupacji”, wskazując polską specyfikę terminu oraz wskazując, które wydarzenia zostały utrwalone w literaturze.

2. Scharakteryzuj pokolenie Kolumbów, odnosząc termin do konkretnych postaci i ich utworów.

3. Omów twórczość poetycką K. K. Baczyńskiego (cechy charakterystyczne dla pokolenia i specyficzne dla niego, tematyka, wybrane wiersze, m.in.: „Pokolenie”, „Rodzicom”, „Bajka”)

4. Wyjaśnij specyfikę erotyków pokolenia Kolumbów (konkretne wiersze, m.in.: „Biała magia”, „***[Niebo złote ci otworzę]”, „Miłość bez jutra” , wskazując kontekst historyczny, psychologiczny, społeczny

5. Wyjaśnij pojęcie „literatura faktu”, odnosząc je do konkretnych utworów.

6. Omów wątpliwości etyczne przedstawione w „Zdążyć przed Panem Bogiem” – wątpliwości przywódców ŻOB, wątpliwości środowiska lekarskiego związane z pomysłem Edelmana, wątpliwości związane z upamiętnieniem ofiar.

7. Oceń wartość literatury obozowej dla współczesnego czytelnika, odnosząc się do wybranych wątków utworów Borowskiego i Herlinga-Grudzińskiego.

8. Złamani i niezłomni – jakie ludzkie postawy ujawniają się w sytuacjach obozowych? („Inny świat”, „Proszę państwa do gazu”, ew. „Ludzie, którzy szli”, inne utwory w tym „Medaliony” Zofii Nałkowskiej)

9. Udowodnij znajomość treści i problematyki lektur obowiązkowych: „Proszę państwa do gazu” Borowskiego, „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall, „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego; także: wyjaśnij znaczenie tytułów tych utworów w kontekście treści.