Autor: Anna

Tytuł pochodzi z fragmentu utworu Fiodora Dostojewskiego, który Gustaw Herling-Grudziński uczynił mottem swojej autobiografii.

Epilog: Upadek Paryża – fragment

Wiadomość o upadku stolicy Francji przyniósł do Witebska osadzony w czerwcu 1940 r. Żyd, Jewriej. Pośród więźniów zapanował smutek, ponieważ zdali sobie sprawę z jałowości swojego oczekiwania na jakąkolwiek poprawę losu. Z upływem czasu narratorowi udało się nawiązać bliższą znajomość z Żydem.

Był czerwiec 1945 r., a Europa powoli otrząsała się z wojennego koszmaru. Gustaw pracował w Rzymie, będąc zatrudniony w redakcji jednego z tamtejszych pism. Właśnie w Wiecznym Mieście udało mu się ponownie spotkać wspomnianego wcześniej mężczyznę. Wtedy usłyszał opowieść o jego dalszych losach.

Odtwórz w porządku chronologicznym losy Jewrieja. Może być w punktach.

Dlaczego narrator nie powiedział: rozumiem?

Na czym polega tragizm byłych więźniów sowieckich obozów pracy?
(odpowiedz, odwołując się do sytuacji Jewreja, uwzględnij też wybrany kontekst)

Po długich mękach i ukrywaniu zbrodni, Rodion, pod naciskiem najbliższych, wstawił się na komisariacie i przyznał do winy.

Ludzie wielokrotnie dokonują decyzji pod presją czasu.

W życiu każdego człowieka ocena sytuacji czyli tego, co w danej chwili spotka człowieka bądź to, co powinno się zrobić, a czego nie, pojawia się dość często i jest bardzo ważne, bo zachowanie zdrowego rozsądku chroni od zagubienia oraz szaleństwa. (Z pracy na 5)

Braki w spójności:

„…Raskolnikow i Tyler źle zinterpretowali sytuacje, co skończyło się śmiercią niewinnych ludzi.

(Sp) Miłość jest ślepa. (Sp) to potężne uczucie, które ma wpływ na nasze decyzje i zachowania. (Sp) W lekturze „Romeoi Julia” Szekspira glowni bohaterowie są z walczących ze sobą klanów…”

do „Pani Bovary”: https://www.facebook.com/reel/1242503657246478/?mibextid=rS40aB7S9Ucbxw6v

1. Wyjaśnij pojęcie „literatura czasu wojny i okupacji”, wskazując polską specyfikę terminu oraz wskazując, które wydarzenia zostały utrwalone w literaturze.

2. Scharakteryzuj pokolenie Kolumbów, odnosząc termin do konkretnych postaci i ich utworów.

3. Omów twórczość poetycką K. K. Baczyńskiego (cechy charakterystyczne dla pokolenia i specyficzne dla niego, tematyka, wybrane wiersze, m.in.: „Pokolenie”, „Rodzicom”, „Bajka”)

4. Wyjaśnij specyfikę erotyków pokolenia Kolumbów (konkretne wiersze, m.in.: „Biała magia”, „***[Niebo złote ci otworzę]”, „Miłość bez jutra” , wskazując kontekst historyczny, psychologiczny, społeczny

5. Wyjaśnij pojęcie „literatura faktu”, odnosząc je do konkretnych utworów.

6. Omów wątpliwości etyczne przedstawione w „Zdążyć przed Panem Bogiem” – wątpliwości przywódców ŻOB, wątpliwości środowiska lekarskiego związane z pomysłem Edelmana, wątpliwości związane z upamiętnieniem ofiar.

7. Oceń wartość literatury obozowej dla współczesnego czytelnika, odnosząc się do wybranych wątków utworów Borowskiego i Herlinga-Grudzińskiego.

8. Złamani i niezłomni – jakie ludzkie postawy ujawniają się w sytuacjach obozowych? („Inny świat”, „Proszę państwa do gazu”, ew. „Ludzie, którzy szli”, inne utwory w tym „Medaliony” Zofii Nałkowskiej)

9. Udowodnij znajomość treści i problematyki lektur obowiązkowych: „Proszę państwa do gazu” Borowskiego, „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall, „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego; także: wyjaśnij znaczenie tytułów tych utworów w kontekście treści.

Zajrzyjcie do informatora maturalnego i przeczytajcie minimum po 2 prace razem z oceną: https://arkusze.pl/informatory/informator-maturalny-jezyk-polski-2025-poziom-podstawowy.pdf – od strony 206.
Przeanalizujcie, czy widzicie, co egzaminator uznał za funkcjonalne, a co nie? Zauważacie funkcje kontekstów? (mają poszerzać zrozumienie tematu/tezy/argumentu/przykładu, nie tylko stanowić kolejny przykład)

Przygotuj wypowiedzi na zadane tematy.
(Przypominam, że możecie się podzielić pracą z zaufanymi osobami!).
Na lekcji zostanie wylosowany 1 temat, będziesz mieć 5 minut, żeby go sobie przygotować na kartce (zapisać najważniejsze słowa, których użyjesz w wypowiedzi, żeby podczas mówienia nie zapomnieć); następnie mówisz:

• „Gloria victis”:
  • Heroizm jako postawa człowieka w zmaganiu się z losem. Omów zagadnienie na podstawie lektury i wybranego kontekstu (np. znanych Ci fragmentów Iliady Homera)
  • Etos rycerski. Omów zagadnienie na podstawie lektury i wybranego kontekstu (np. fragmentów Pieśni o Rolandzie)
  • Poświęcenie się w imię wyższych wartości. Omów zagadnienie na podstawie Mitologii (cz. I Grecja) Jana Parandowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany
    kontekst.
• „Z legend dawnego Egiptu”
  • Konflikt racji moralnych. Omów zagadnienie na podstawie noweli Prusa i wybranego kontekstu (np. Antygony Sofoklesa).
  • Człowiek wobec przeznaczenia. Omów zagadnienie na podstawie noweli Prusa i wybranego kontekstu (np.  Antygony Sofoklesa).
  • Co może determinować ludzkie postępowanie? Omów zagadnienie na podstawie noweli Prusa i wybranego kontekstu (np. „Zbrodni i kary” Fiodora Dostojewskiego).
• „Mendel Gdański”
  • Motyw cierpienia niezawinionego. Omów zagadnienie na podstawie opowiadania Konopnickiej i wybranego kontekstu (np. znanych Ci fragmentów Księgi Hioba.
  • Postawy odwagi i tchórzostwa. Omów zagadnienie na podstawie opowiadania Konopnickiej i wybranego kontekstu (np. znanych Ci fragmentów Potopu Henryka Sienkiewicza.
• Poezja:
  • Rola poezji we wskazywaniu drogi do celu. Omów na podstawie wiersza Adama Asnyka,”[Miejmy nadzieję!]” i wybranego kontekstu.

Gatunek filmu: fabularny, oparty na faktach (między filmem fabularnym a dokumentalnym). Omów paradokumentalny charakter filmu na podstawie poniżej zaprezentowanego materiału:

Pianista stanowi adaptację wspomnień Władysława Szpilmana, w całości opublikowanych dopiero ponad 50 lat po II wojnie światowej (1998).
Lektura książki Szpilmana wywarła ogromne wrażenie na Romanie Polańskim (ur. w 1933 r.), który we wspomnieniach pianisty odnalazł własne traumatyczne doświadczenia z czasów ukrywania się w latach II wojny światowej. Na podstawie wspomnień Szpilmana powstał w 1950 r. film Miasto nieujarzmione w reżyserii Jerzego Zarzyckiego. Szpilman wycofał jednak swoje nazwisko z czołówki filmu z powodu znaczących ingerencji cenzuralnych w dzieło Zarzyckiego.
Warto porównać film Romana Polańskiego z przynajmniej jeszcze jednym obrazem, którego akcja rozgrywa się w czasach II wojny światowej. Może to być fragment filmu „Pasażerka” Andrzeja Munka – scena, w której grupa dzieci zostaje wprowadzona do komory gazowej.

(w temacie – cytat z Talmudu, pisma świętego judaizmu)

Na poniedziałek 19.05. (podczas oglądania filmu zastanów się nad zadaniami, wykonaj pisemnie w domu):
1. przedstaw losy rodziny Szpilmanów (może być w punktach)
2a. opisz przestrzenie, w których ukrywa się Szpilman – jak oddają sytuację egzystencjalną bohatera?
lub:
2b. jaką rolę odgrywa muzyka w filmie? skomentuj, kiedy się pojawia i jaki rodzaj muzyki gra Szpilman.
3. W jaki sposób ukazano eksterminację Żydów przez nazistowskich Niemców?

Na wtorek 20.05.: Ocalić pamięć o tych, którzy ocalali Przygotuj prezentację osoby, przy której jest Twój numer w dzienniku: w sferze wizualnej – tylko jej zdjęcia, dane osobowe, ew. daty i nazwy miejsc – jeśli potrzebne, opowiedz o niej w kontekście wojny: co ci ludzie robili, w jaki sposób walczyli, co i jak starali się ocalić? Wypowiadaj się z pamięci. Krótko, do 5′, ale dokładnie.
Janusz Korczak – 7, 19,
Irena Sendlerowa – 3, 16, 30
Rodzina Ulmów – 2, 9, 27
Władysław Raginis – 6, 21
Oskar Schindler – 12, 29
Maksymilian Kolbe – 1, 28
Witold Pilecki – 4, 8, 18
Jan i Helena Żabińska – 13, 14, 20
Rudolf Weigel – 5, 32
Karol Estreicher – 10, 26, 33
Gen. Władysław Anders – 17, 24
Mieczysław Gębarowicz – 11, 15
Marian Turski – 25, 31
Henryk Zygalski – 23, 22
* tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata

Na środę 21.05.: proszę przeczytać opowiadanie Tadeusza Borowskiego,„Proszę państwa do gazu” – pełen tekst i wykonać 2 zadania:
1. Zrekonstruuj wydarzenia (może być w formie plan wydarzeń); wyjaśnij znaczenie słów Kanada i muzułmanin oraz kapo, rampa, lazaret – czym różną się słowa podkreślone od zapisanych kursywą?
2. Podziel się swoimi wrażeniami z lektury.

komunikat Polskiego Radia

Janusz Korczak, Irena Sendlerowa, rodzina Ulmów, Anne Frank, Oskar Schindler, Władysław Broniewski, Maksymilian Kolbe, rotmistrz Witold Pilecki, Jan i Helena Żabińska, Rudolf Weigel (polecam utwór „Karmicielka wszy” Kaczmarskiego), Karol Estreicher, gen. Anders (Wzgorze Andersa we Wrocławiu), Mieczysław Gębarowicz, M. Turski, Henryk Zygalski,

podsumowanie

– satyryczny poemat katastroficzny z 1936 wydany w całości dopiero w 1982 (z powodu cenzury sanacji)

Caly tekst

Wykonanie (fragmenty)

Stylistyka:

• makaronizmy, czyli wtrącenia z języków obcych, powszechnie stosowane w epoce baroku („w paltocikach Burberry”, „zajeżdżają Buicki, Royce’y i Hispany”, „extra bluzgi grzmiące”, „I am Pitty I am Pitt I love you Kitty”)
• neologizmy a więc wyrażenia ukutych przez autora („placadiutanta”, „ideolo”, „foto-ciosem”, „Gene-orde-dzwoni-rami”).
• wulgaryzmy („dziwkom łydki słodko drżą”, „frrruwa twoja mać”, „w cyc grafini Macabrini”, „która godzina, g….arzu?”, „piąta, k…o, piąta”). 
• wykrzyknienia („Co za pompa!”, „No, jadź, jadź!”, „Hurra, panowie!”, „I bac!”, „Diabli biorą, diabli wezmą!”, „Brawo!”),
• anafory i powtórzenia („Orkiestra gra! Orkiestra gra!”, „i znów i znów”, „Komu dziś dać? Komu dziś dać?”, „diabli wzięli, diabli wzięli”),
• wyliczenia („Zajeżdżają futra, fraki, lśniące laki, szapoklaki”, „i buldogi pełnomocne, i teriery, i burbony, i szynszyle”, „szampan, szatan, szantan”, „generały i wikingi, admirały i goeringi, bambirały”).

*** Pawlikowska-Jasnorzewska, „Barwy narodowe”

Maria Konopnicka – „wieszcz swojego pokolenia” i jej „Rota”

https://youtu.be/PsUIGY_b99M?si=y4Zl3OGtJDjrL5Vc wykonanie chóralne

Geneza:

• germanizacja w szkołach na terenie Prus (słynny strajk dzieci z Wrześni 1902-1903, gdy wprowadzono religię po niemiecku),
• wywłaszczenie Polaków z ziem (protestacyjny wiec kobiet w Poznaniu 10 maja 1908 r. zorganizowany w odpowiedzi na tę ustawę Konopnicka wsparła listem)
• ***inne rodzaje walki z zaborcą – wóz Drzymały

https://youtu.be/5QcHpYqioO8?si=2UvCjdozalQYwnzs (wykonanie w duecie)