Tragifarsa kołtuńska czyli dramat obyczajowo-psychologiczny Gabrieli Zapolskiej – (s. 67 w podręczniku) – kartkówka
Postawy wobec życia w modernizmie:
➢ DEKADENT • Charakteryzuje go pesymizm, melancholia, zniechęcenie, niewiara w sens działania• Cierpi na „chorobę końca wieku” – jest przeświadczony o kryzysie cywilizacji• Ucieka od bólu istnienia w „sztuczne raje”: narkotyki, hedonizm, erotykę• Uprawia kult sztuki i artysty• Odcina się od społeczeństwa, którym gardzi; Dekadentyzm: fr. décadence – ‘schyłek, upadek’
➢cyganeria, bohema (fr. bohème) – nazwa środowiska artystycznego, którego członkowie spędzają czas na wspólnych zabawach i tworzeniu, demonstrując pogardę dla konwenansów, norm społecznych i materializmu. Działalność cyganerii artystycznej wzbudzała kontrowersje ze względów obyczajowych
➢FILISTER • Mieszczanin• Pozbawiony wyższych aspiracji• Skupiony na gromadzeniu dóbr materialnych• Niewrażliwy na piękno• Charakteryzuje go schematyczne, ograniczone myślenie
➢kołtuneria jako grupa społeczna – obraźliwe określenie z przełomu XIX i XX wieku oznaczające ludzi o zacofanych, wstecznych, nietolerancyjnych poglądach. Niegdyś nazywało się nim także ludzi wierzących w przesądy i zabobony.
Cały dramat na VOD: „Moralność pani Dulskiej”, 2013
scena IX aktu I (14′-24′)- Jakimi zasadami kieruje się Dulska?
Zacytuj słowa, które najpełniej ilustrują jej postawę i je zinterpretuj. (zad.6/str.73)
Zbyszko Dulski – czy można odmienić swój los? (zad.1,2/str.84)
Czy Zbyszko może wyzwolić się z kołtuństwa? jeśli tak, to – jak? jeśli nie, to – dlaczego? (uzasadnij, przywołując konkretne argumenty, sceny, wydarzenia)
Sprawdź się!: https://zpe.gov.pl/a/sprawdz-sie/DRXsJziKE
*Los służących – proponowane konteksty:
„Służące” 2001, reż. Tate Taylor,
„Kamerdyner” 2018, reż. Filip Bajon,
Joanna Kuciel-Frydryszak, „Służące do wszystkiego”:
1. Wady mieszczańskie oglądane ze sceny – omów temat, odnosząc się do „Moralności pani Dulskiej” i dowolnego innego utworu.
2. Czy człowiek decyduje o swoim losie? – omów temat, odnosząc się do postaci Zbyszka z dramatu Zapolskiej oraz dowolnego kontekstu.
3. Przedstaw obraz mieszczaństwa w „Moralności pani Dulskiej” oraz dowolnej powieści XIX wieku.
4. Co może być źródłem moralności człowieka? Omów na podstawie „Moralności pani Dulskiej” i dowolnego innego utworu.
Szablon i pospolitość wdzierać się zaczęły do niemal wszystkich zakresów i dziedzin życia. […] bezstylowości życia, poddanego dyktaturze pospolitości i szablonu, wtórowała odpychająca standaryzacja obyczaju. Była to obyczajowość, tak namiętnie niebawem zwalczanego przez młodych, mieszczańskiego „filistra”, „mydlarza”, właściciela sklepiku lub nieruchomości, którego jedyną filozofią był prostacki materializm, jedyną wartością pieniądz, jedynym celem gromadzenie dobytku, jedyną normą i zasadą postępowania oportunizm i szukanie łatwizny, jedyną moralnością obłuda i zakłamanie, przesłonięte parawanem upozorowanej przyzwoitości.
/Artur Hutnikiewicz, Młoda Polska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2021./