REALIZM – od łacińskiego realis ‚rzeczywisty’; kierunek w sztuce, który zakładał: wierność realiom, konieczność obiektywizmu, autentyczność wykreowanego świata, prawdopodobieństwo…
REALIZM jako konwencja literacka
przedstawiciele: Honoré de Balzac, *Charles Dickens, George Elliot, Gustave Flaubert, Elizabeth Gaskell, Nikołaj Gogol, Fiodor Dostojewski, Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, Lew Tołstoj…
Po raz pierwszy termin realizm w znaczeniu XIX-wiecznym pojawił się we Francji w 1826 roku w 13 numerze czasopisma „Mercure français du XIX siècle”, jako synonim „literatury prawdy”.
7 Aspektów powieści realistycznej:
– Prawdopodobieństwo – poczucie, że to się mogło wydarzyć (nawet więcej niż raz, komukolwiek, gdziekolwiek);
– Dokładne opisy, z dystansem (detale dotyczące miejsc, wyglądu) – większa immersja, poczucie, że to prawda; zawieranie opisów brzydoty, biedoty, brudu, chorób…
– Dotyczy wszystkich klas społecznych, głównie klasy średniej i niższej;
– Powściągliwa krytyka społeczna;
– Ma wciągać, angażować czytelnika (bohater dający się lubić lub wręcz przeciwnie);
– Satysfakcjonujące zakończenie (niekoniecznie dobre!);
– Zrozumienie dla ludzkich działań (uzasadnienie postępowania bohaterów, pokazanie źródła ich moralności, przekonań);
– Narrator wszystkowiedzący (porusza się w czasie, przestrzeni, w głowach bohaterów).
źródło podsumowania
„Powieść to jest zwierciadło przechadzające się po gościńcu.
To odbija lazur nieba, to błoto przydrożnej kałuży”
Stendhal, Czerwone i czarne
Do wyboru: s. 100 / s. 240 lub Komentarz Zbigniewa Herberta