Zagadnienia do powtórzenia przed sprawdzianem (do opracowania w formie wypowiedzi ustnych 5′-10′; z wykorzystaniem jedynie własnoręcznie zrobionych notatek):
Czy człowiek decyduje o własnym losie? Omów zagadnienie na podstawie Makbeta Williama Szekspira. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
Obraz obyczajów społecznych w XVIII wieku. Omów zagadnienie na podstawie Skąpca Moliera. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
Relacje rodzinne w krzywym zwierciadle komedii. Omów zagadnienie na podstawie Skąpca Moliera. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
Konflikt pokoleń jako motyw literacki. Omów zagadnienie na podstawie Skąpca Moliera oraz Romea i Julii Szekspira.
Obowiązki dziecka – dziedzica w literaturze. Omów zagadnienie na podstawie wybranych dramatów.
Patriotyzm i obowiązek wobec ojczyzny. Omów na podstawie Hymnu do miłości ojczyzny Krasickiego i dowolnie wybranego innego tekstu.
Czy dobra materialne czynią człowieka szczęśliwym? Omów zagadnienie na podstawie Skąpca Moliera
Wady ludzkie w krzywym zwierciadle satyry. Omów zagadnienie na podstawie znanej Ci satyry Ignacego Krasickiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
Ew. poprawa oceny ze znajomości treści (kartkówka): Wybierz jedną z postaci drugoplanowych i wykaż, że jest to bohater powieści realistycznej (bohater realistyczny). Wskaż cechy typowe dla bohatera realistycznego, skomentuj w odniesieniu do wybranej postaci i przedstaw zaznaczony fragment tekstu, ilustrujący wskazaną cechę (zaznaczony w książce; nie przepisany ani skopiowany) <- poprawa o jedną ocenę (lub dwie przy omówieniu dwóch bohaterów). Przedstawiając pracę, bądź gotów odpowiedzieć na pytania z treści (jeśli chcesz poprawić o więcej ocen).
Powtórzenie przed sprawdzianem (30.09): Przygotuj na 25.09 odpowiedzi ustne (od 5′ do 10′; forma rozprawki: wstęp-rozwinięcie-zakończenie; odniesienie do konkretów w treści lektur) na podane tematy:
Motyw cierpienia niezawinionego. Omów zagadnienie na podstawie Ojca Goriot Honoriusza Balzaka i znanych Ci fragmentów Księgi Hioba.
Czy dobra materialne czynią człowieka szczęśliwym? Omów zagadnienie na podstawie Ojca Goriot Honoriusza Balzaka i Skąpca Moliera.
Przyczyny nieporozumień między rodzicami a dziećmi. Omów zagadnienie na podstawie Ojca Goriot Honoriusza Balzaka i Skąpca Moliera.
Jaką rolę w relacjach międzyludzkich odgrywają majątek i pochodzenie? Omów zagadnienie na podstawie Ojca Goriot Honoriusza Balzaka i Lalki Bolesława Prusa.
Jakie cechy charakteru ułatwiają człowiekowi osiągnięcie celu? Omów zagadnienie na podstawie Ojca Goriot Honoriusza Balzaka i Lalki Bolesława Prusa.
Miasto – przestrzeń przyjazna czy wroga człowiekowi? Omów zagadnienie na podstawie Ojca Goriot Honoriusza Balzaka i Lalki Bolesława Prusa lub Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego.
Ile człowiek jest gotów poświęcić dla innych? Omów zagadnienie na podstawie Ojca Goriot Honoriusza Balzaka oraz Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego.
Sprawdzian – w podręczniku warto zajrzeć na strony: 23-25, 50-53, 136-137, 196 do końca.
Zagadnienia:
Powieść – cechy charakterystyczne gatunku, powieść tendencyjna, dojrzałego realizmu, naturalistyczna (str. 136-137) pojęcia: fabuła, wątek, narracja, kreacja przestrzeni, bohaterów, retrospekcja, motto, prolog, epilog. Inne gatunki popularne w pozytywizmie.
Realizm i naturalizm – wyznaczniki stylu (w literaturze i w malarstwie) – tu też środki wyrazu, środki językowe i ich funkcje.
Pozytywizm – główne wydarzenia na świecie (mające odbicie w powieściach), główne założenia ideologiczne (ich odzwierciedlenie w powieści).
Sposoby przedstawiania w pozytywizmie: miasta, edukacji, miłości, relacji międzyludzkich – z konkretnymi odniesieniami do powieści.
„Lalka” Bolesława Prusa – problematyka, główne wątki, postacie, wydarzenia. „Zbrodnia i kara” Fiodora Dostojewskiego – problematyka, główne wątki, postacie, wydarzenia. „Ojciec Goriot” Honoriusza Balzaka – problematyka, główne wątki, postacie, wydarzenia.
Komizm w „Skąpcu” Moliera: „Skąpstwo w tym nasileniu, w jakim widzimy je u Harpagona, posiada dwa oblicza: jedno straszne, odrażające, drugie komiczne swą prostolinijnością, rozbrajające przez naiwność jego monomanii.” Źródło: Tadeusz Boy-Żeleński, Molier, Gdańsk 2000, s. 139.
paralela – zestawienie cech analogicznych w rzeczach porównywanych, szerzej: cechy podobne, analogiczne;
inercja – bierność, bierne poddawanie się czemuś;
konspiracja – tajna, nielegalna działalność skierowana przeciwko istniejącej władzy, ogólniej: działanie w ukryciu.
Epitety wartościujące:
LO XVII może się szczycić pięknym, wysokim gmachem przy ulicy tęczowej. Zbudowane z czerwonej cegły ma nowoczesną i funkcjonalną plombę z okresu powojennego. W środku panuje przyjazna, nieformalna atmosfera. Brak dzwonków zapewnia jeśli nie błogą ciszę (o to trudno przy tylu nastolatkach), to na pewno przyjazny nauce spokój.
„Paryż to istny ocean. Na próżno sondę zapuszczać będziecie, nigdy nie zbadacie jego głębokości. Możecie go zwiedzać i opisywać; ale na cóż się zdadzą wasze starania? Tylu jest badaczy sumiennych, co się tym morzem zajmują, a jednak pozostanie tam wiecznie jakaś ustroń nietknięta, jakaś nieznana pieczara, znajdą się zawsze kwiaty, perły, potwory, coś niesłychanego, o czym zapomnieli nurkowie-literaci.” Honoriusz Balzak, Ojciec Goriot, tłum. Amelia Bortnowska, Poznań 2007, s. 12.
Praca parami – analiza i interpretacja fragmentu powieści
+ wskaż z uzasadnieniem, które aspekty konwencji realistycznej są realizowane w tym fragmencie.
Zadanie domowe: wybierz XIX-wieczny obraz realistyczny, który najlepiej koresponduje z treścią lektury. Zapisz autora i tytuł. Napisz krótkie (ok 100 słów) uzasadnienie, powołując się na konkretne fragmenty powieści Balzaka i odwołując do konkretnych elementów obrazu. Proponowane obrazy: – Édouard Joseph Dantan, Salon (Un Coin duSalon), – Victor Gabriel Gilbert – obrazy przedstawiające targ – Gustave Caillebotte – obrazy przedstawiające Paryż w deszczowy dzień https://artsandculture.google.com/ – strona + darmowa aplikacja Google
Jak w utworach literackich kreowana jest przestrzeń i jaka jest funkcja takiej kreacji w danym utworze? W pracy odwołaj się do: • wybranego opowiadania z tomu Sklepy cynamonowe Brunona Schulza „Ojca Goriot” Honoriusza Balzaka, • innych utworów literackich z dwóch różnych epok. • wybranego kontekstu.
*metoda millieu – czyli z fr. technika środka. Jest to zabieg polegający na charakteryzowaniu postaci przez ukazanie tego, co je otacza: ich mieszkań, przedmiotów, którymi się otaczają, a nawet… znajomych. Konkretne przykłady? Spójrzmy, jak wiele możemy się dowiedzieć o Izabeli Łęckiej (Lalka) na podstawie opisu jej sypialni czy o Ignacym Rzeckim na podstawie opisu jego skromnego, staromodnego mieszkania! To wyrafinowana metoda: autor nie informuje nas wprost, że panna Łęcka miała bardzo dobry gust, wyrafinowany smak, opisuje przedmioty, które kupowała ona (na krechę) w sklepie Wokulskiego oraz jej stroje i biżuterię. Ten specyficzny typ opisu znamy z dzieł Balzaka. Służy on oryginalnemu przedstawieniu bohaterów dzieła.
s. 243-244
> zapisz cytat:
„Zgromadzenie podobne (…) przedstawiało na małą skalę wszystkie składowe części społeczeństwa”
– czy rzeczywiście? bohater – informacje o pracy, zamożności – warstwa społeczna s. 244-246
> Rozrysuj pensjonat i zapisz, kto gdzie mieszka. Sformułuj refleksję, dlaczego mieszkają w takiej konfiguracji?
REALIZM – od łacińskiego realis ‚rzeczywisty’; kierunek w sztuce, który zakładał: wierność realiom, konieczność obiektywizmu, autentyczność wykreowanego świata, prawdopodobieństwo…
REALIZM jako konwencja literacka przedstawiciele: Honoré de Balzac, *Charles Dickens, George Elliot, Gustave Flaubert, Elizabeth Gaskell, Nikołaj Gogol, Fiodor Dostojewski, Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, Lew Tołstoj…
Po raz pierwszy termin realizm w znaczeniu XIX-wiecznym pojawił się we Francji w 1826 roku w 13 numerze czasopisma „Mercure français du XIX siècle”, jako synonim „literatury prawdy”.
7 Aspektów powieści realistycznej: – Prawdopodobieństwo – poczucie, że to się mogło wydarzyć (nawet więcej niż raz, komukolwiek, gdziekolwiek); – Dokładne opisy, z dystansem (detale dotyczące miejsc, wyglądu) – większa immersja, poczucie, że to prawda; zawieranie opisów brzydoty, biedoty, brudu, chorób… – Dotyczy wszystkich klas społecznych, głównie klasy średniej i niższej; – Powściągliwa krytyka społeczna; – Ma wciągać, angażować czytelnika (bohater dający się lubić lub wręcz przeciwnie); – Satysfakcjonujące zakończenie (niekoniecznie dobre!); – Zrozumienie dla ludzkich działań (uzasadnienie postępowania bohaterów, pokazanie źródła ich moralności, przekonań); – Narrator wszystkowiedzący (porusza się w czasie, przestrzeni, w głowach bohaterów). źródło podsumowania
„Powieść to jest zwierciadło przechadzające się po gościńcu. To odbija lazur nieba, to błoto przydrożnej kałuży” Stendhal, Czerwone i czarne
9.09.2024 (poniedziałek), godz. 20:30 – zapraszam do oglądania na TVP1 lub VOD musical 1989 (historia lat 1980-1989 opowiedziana muzyką Webbera; tekstem Napiórkowskiego i Łony).
Juliusz Słowacki miał 24 lata, kiedy zaczął pisać „Kordiana”; pisał wtedy (z emigracji) do matki: „Piszę wielkie dzieło, napisałem już 1300 wierszy, ale to jest niczym w porównaniu do całej budowy. Cały dzień jestem roztargniony – w nocy piszę – a do 10 godziny rano śpię głęboko…”
Dramat ukazał się ono 24 marca 1834 roku w Paryżu, lecz bez nazwiska twórcy. Dzieło było wydane anonimowo. Autor tłumaczył w liście matce: „(…) drukuję bezimiennie – będzie to równiejsza walka z Adamem.”
Słowacki poruszył problemy: samobójczej śmierci, nieszczęśliwej miłości, bólu egzystencjalnego, samotności, dojrzewania, znajdowania celu w życiu, przegranego powstania (nie wprost), zaprzepaszczonej szansy, klęski narodowej i osobistej.
Opinie o dziele nie były jednoznaczne:
Julian Ursyn Niemcewicz (poeta, dramaturg, pamiętnikarz) „Powróciwszy do siebie, znalazłem przysłane mi […] nowe poema jednego z wariatów naszych, pod tytułem „Kordian”. Co za farsy, banialuki, czarty, czarownice, papież, papuga, car, konstanty, oszkalowani pierwsi obywatele do rewolucji ostatniej wchodzący; wszystko w najdziwaczniejszym wierszu znajduje się w tym dramacie. Hołota wygnańców naszych szuka wszelkimi sposobami, aby się pozbyć przepełniającego piersi ich jadu. […]Nigdy jeszcze nie było tylu bazgraczów.”
Zygmunt Krasiński (dramaturg, jeden z 4 wieszczów) „Jest tu Juliusz Słowacki, miły człowiek, ogromem poezji obdarzony od niebios. Kiedy ta poezja w nim dojdzie harmonijnej równowagi, będzie wielkim. „Kordian” jest poematem zapału, szaleństwa; są w nim pyszne położenia i dziwnie trafne pojęcia. […] Mickiewicz nawet sam nie miał tak różnobarwnej i giętkiej wyobraźni. Jednak […] brak mu czasem powagi, bez której poezja może być miłą igraszką, ale nigdy nie zostanie częścią świata.”
„niecne pisemko pod tytułem „Kordian”, w którym wywarta jest zjadliwa nienawiść przeciw Najjaśń. Cesarza [!] Wszechrosji” (z zeznań rosyjskiego agenta – Aleksandra Serno Sołowiewicza w sprawie kolportażu Kordiana w Krakowie na przełomie 1834 – 1835 roku)
Edward Dembowski (krytyk literacki i publicysta): „W „Kordianie”, gdy Słowacki spiskowych wystawia, i tam starcie zdań występuje, choć w bladym odcieniu, zaraz się poemat ożywia i wzbija do takiego, jakim dziś każden dramat być powinien. Słowacki na każdym polu literatury rozwijał swój potężny talent. Dlatego dramat czysto polityczny, mickiewiczowski jest tylko jednym momentem jego poezji.”
Józef Reitzenheim (przyjaciel Słowackiego, Paryż 1862): „Wszystko jest streszczone w „Kordianie”. […]Car jest przedstawicielem logicznym przemocy; brat jego Wielki Książę, uosabia kapryśne brutalstwo. Obydwaj zazdrośni, jeden względem drugiego ciemiężą Polskę najokrutniej. Spisek przeciw rodzinie cesarskiej, zawiązany w r. 1825 [!] w Warszawie, podczas koronacji cesarza Mikołaja, stanowi główny przedmiot działania; charaktery tego dramatu są skreślone jasno i dążą z dokładnością i mocą do zamierzonego celu.„
Josef V. Fric (prozaik, dramaturg, ur.1829 – zm. 1890): „Wierny pewnemu kierunkowi poezji subiektywnej, przedstawił właściwie siebie samego, z całą tą pasją młodzieńczej ambicji nie uznającej żadnych granic i przeszkód, która tak chętnie uważa się za pępek świata, żywiąc niezachwianą wiarę w szczególne swoje posłannictwo, bez którego wypełnienia przepadłoby bez śladu co najmniej trzy systemy słoneczne!”
Czasopismo „La Polonais” (Paryż, Francja) anonimowa recenzja z kwietnia 1834 roku: „Poeta olśniewa czytelnika śmiałym sposobem wyrażania i rozwijania swoich myśli. Mimo to nie dość silnie przemawia do serca, nie budzi wzruszenia. Nie jest naszym zamiarem sądzić go według ustalonych reguł sztuki. Nie będziemy mówili o tym, jaki jest tok poematu, ani tym, jak autor rozwija akcję. Wybaczymy mu nawet błędy historyczne: talent może w pewnej mierze usprawiedliwić kaprysy wyobraźni. Wolno poecie przecie rozminąć się trochę z prawdą.„
![kordian-3-pion.jpg [1.18 MB]](https://www.prezydent.pl/storage/image/core_files/2024/9/3/fada1923e290d13f9f530e7a9576f104/jpg/prezydent/preview/kordian-3-pion.jpg)