REALIZM – od łacińskiego realis ‚rzeczywisty’; kierunek w sztuce, który zakładał: wierność realiom, konieczność obiektywizmu, autentyczność wykreowanego świata, prawdopodobieństwo…

REALIZM jako konwencja literacka
przedstawiciele: Honoré de Balzac, *Charles Dickens, George Elliot, Gustave Flaubert, Elizabeth Gaskell, Nikołaj Gogol, Fiodor Dostojewski, Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, Lew Tołstoj…

Po raz pierwszy termin realizm w znaczeniu XIX-wiecznym pojawił się we Francji w 1826 roku w 13 numerze czasopisma „Mercure français du XIX siècle”, jako synonim „literatury prawdy”.

7 Aspektów powieści realistycznej:
– Prawdopodobieństwo – poczucie, że to się mogło wydarzyć (nawet więcej niż raz, komukolwiek, gdziekolwiek);
– Dokładne opisy, z dystansem (detale dotyczące miejsc, wyglądu) – większa immersja, poczucie, że to prawda; zawieranie opisów brzydoty, biedoty, brudu, chorób…
– Dotyczy wszystkich klas społecznych, głównie klasy średniej i niższej;
– Powściągliwa krytyka społeczna;
– Ma wciągać, angażować czytelnika (bohater dający się lubić lub wręcz przeciwnie);
– Satysfakcjonujące zakończenie (niekoniecznie dobre!);
– Zrozumienie dla ludzkich działań (uzasadnienie postępowania bohaterów, pokazanie źródła ich moralności, przekonań);
– Narrator wszystkowiedzący (porusza się w czasie, przestrzeni, w głowach bohaterów).
źródło podsumowania

„Powieść to jest zwierciadło przechadzające się po gościńcu.
To odbija lazur nieba, to błoto przydrożnej kałuży”
Stendhal, Czerwone i czarne

Do wyboru: s. 100 / s. 240 lub Komentarz Zbigniewa Herberta

9.09.2024 (poniedziałek), godz. 20:30 – zapraszam do oglądania na TVP1 lub VOD musical 1989 (historia lat 1980-1989 opowiedziana muzyką Webbera; tekstem Napiórkowskiego i Łony).

„świat się nie rozszerzył, ale zyskał głębi…”

Juliusz Słowacki miał 24 lata, kiedy zaczął pisać „Kordiana”; pisał wtedy (z emigracji) do matki: „Piszę wielkie dzieło, napisałem już 1300 wierszy, ale to jest niczym w porównaniu do całej budowy. Cały dzień jestem roztargniony – w nocy piszę – a do 10 godziny rano śpię głęboko…”

Dramat ukazał się ono 24 marca 1834 roku w Paryżu, lecz bez nazwiska twórcy. Dzieło było wydane anonimowo. Autor tłumaczył w liście matce: „(…) drukuję bezimiennie – będzie to równiejsza walka z Adamem.”

Słowacki poruszył problemy: samobójczej śmierci, nieszczęśliwej miłości, bólu egzystencjalnego, samotności, dojrzewania, znajdowania celu w życiu, przegranego powstania (nie wprost), zaprzepaszczonej szansy, klęski narodowej i osobistej.

Opinie o dziele nie były jednoznaczne:

Julian Ursyn Niemcewicz (poeta, dramaturg, pamiętnikarz) „Powróciwszy do siebie, znalazłem przysłane mi […] nowe poema jednego z wariatów naszych, pod tytułem „Kordian”. Co za farsy, banialuki, czarty, czarownice, papież, papuga, car, konstanty, oszkalowani pierwsi obywatele do rewolucji ostatniej wchodzący; wszystko w najdziwaczniejszym wierszu znajduje się w tym dramacie.
Hołota wygnańców naszych szuka wszelkimi sposobami, aby się pozbyć przepełniającego piersi ich jadu. […]Nigdy jeszcze nie było tylu bazgraczów.”

Zygmunt Krasiński (dramaturg, jeden z 4 wieszczów)  „Jest tu Juliusz Słowacki, miły człowiek, ogromem poezji obdarzony od niebios. Kiedy ta poezja w nim dojdzie harmonijnej równowagi, będzie wielkim. „Kordian” jest poematem zapału, szaleństwa; są w nim pyszne położenia i dziwnie trafne pojęcia. […] Mickiewicz nawet sam nie miał tak różnobarwnej i giętkiej wyobraźni. Jednak […] brak mu czasem powagi, bez której poezja może być miłą igraszką, ale nigdy nie zostanie częścią świata.”

„niecne pisemko pod tytułem „Kordian”, w którym wywarta jest zjadliwa nienawiść przeciw Najjaśń. Cesarza [!] Wszechrosji” (z zeznań rosyjskiego agenta – Aleksandra Serno Sołowiewicza w sprawie kolportażu Kordiana w Krakowie na przełomie 1834 – 1835 roku)

Edward Dembowski (krytyk literacki i publicysta): „W „Kordianie”, gdy Słowacki spiskowych wystawia, i tam starcie zdań występuje, choć w bladym odcieniu, zaraz się poemat ożywia i wzbija do takiego, jakim dziś każden dramat być powinien. Słowacki na każdym polu literatury rozwijał swój potężny talent. Dlatego dramat czysto polityczny, mickiewiczowski jest tylko jednym momentem jego poezji.”

Józef Reitzenheim (przyjaciel Słowackiego, Paryż 1862): „Wszystko jest streszczone w „Kordianie”. […] Car jest przedstawicielem logicznym przemocy; brat jego Wielki Książę, uosabia kapryśne brutalstwo. Obydwaj zazdrośni, jeden względem drugiego ciemiężą Polskę najokrutniej. Spisek przeciw rodzinie cesarskiej, zawiązany w r. 1825 [!] w Warszawie, podczas koronacji cesarza Mikołaja, stanowi główny przedmiot działania; charaktery tego dramatu są skreślone jasno i dążą z dokładnością i mocą do zamierzonego celu.„

Josef V. Fric (prozaik, dramaturg, ur.1829 – zm. 1890): „Wierny pewnemu kierunkowi poezji subiektywnej, przedstawił właściwie siebie samego, z całą tą pasją młodzieńczej ambicji nie uznającej żadnych granic i przeszkód, która tak chętnie uważa się za pępek świata, żywiąc niezachwianą wiarę w szczególne swoje posłannictwo, bez którego wypełnienia przepadłoby bez śladu co najmniej trzy systemy słoneczne!”

Czasopismo „La Polonais” (Paryż, Francja) anonimowa recenzja z kwietnia 1834 roku: „Poeta olśniewa czytelnika śmiałym sposobem wyrażania i rozwijania swoich myśli. Mimo to nie dość silnie przemawia do serca, nie budzi wzruszenia. Nie jest naszym zamiarem sądzić go według ustalonych reguł sztuki. Nie będziemy mówili o tym, jaki jest tok poematu, ani tym, jak autor rozwija akcję. Wybaczymy mu nawet błędy historyczne: talent może w pewnej mierze usprawiedliwić kaprysy wyobraźni. Wolno poecie przecie rozminąć się trochę z prawdą.„

Oficjalny komunikat: https://rjp.pan.pl/zmiany-pisowni
Norma językowa – po co to komu? (po 14:53)

para wyrazów; nie- z imiesłowami;

Wybierz zdjęcie z wakacji, które zechcesz zaprezentować.
Opisz je/swoje wspomnienie z nim związane. Użyj minimum 5 z następujących składników:
1. zdanie pojedyncze,
2. zdanie złożone,
3. zdanie wielokrotnie złożone,
4. równoważnik zdania,
5. imiesłowowy równoważnik zdania,
6. strona bierna,
7. zdanie wtrącone,
*paralelizm składniowy,
*poprawne wprowadzanie cytatu,
*zdanie pytające.
Użyj też jednego z poniższych:
a) minimum 3 synonimy (wspomnij o tej samej rzeczy, ale używając za każdym razem innego słowa),
b) związek frazeologiczny,
c) precyzyjne słownictwo.

W wypracowaniu występuje zróżnicowana składnia, jeżeli w pracy zdający wykorzystał poprawnie co najmniej 4 różne struktury składniowe, np.: zdanie pojedyncze, zdanie złożone, zdanie wielokrotnie złożone, równoważnik zdania, imiesłowowy równoważnik zdania, strona bierna, paralelizm składniowy, poprawne wprowadzanie cytatu, zdanie pytające, zdanie wtrącone. 4. W wypracowaniu występuje zróżnicowana leksyka, jeżeli w pracy zdający np. stosuje wyrazy/wyrażenia synonimiczne, stosuje bogatą frazeologię, używa precyzyjnego słownictwa, w tym np. terminologii.

Klasy drugie: 2F; 2B; 2D

OŚWIECENIE
Molier, „Skąpiec”
Ignacy Krasicki, wybrana satyra
Ignacy Krasicki, bajki (powtórzenie z SP)

jako wprowadzenie do romantyzmu – wspomnienie baroku:
* William Szekspir, „Hamlet”
+ Terry Pratchett „Trzy wiedźmy”?

ROMANTYZM
wybrane utwory poetyckie z romantycznej literatury europejskiej; 
+ Johann Wolfgang Goethe, „Cierpienia młodego Wertera”? „Faust”?
Adam Mickiewicz, „Dziady” cz. II, „Pan Tadeusz” (z SP)
Aleksander Fredro, „Zemsta” (z SP)
Juliusz Słowacki, „Balladyna” (z SP)
Adam Mickiewicz, wybrane ballady w tym „Romantyczność”,
„Dziady” cz. III, „Oda do młodości”; wybrane Sonety krymskie oraz inne wiersze;
* Juliusz Słowacki, „Kordian”
* Cyprian Kamil Norwid, „Fortepian Szopena„
Cyprian Kamil Norwid, wybrane wiersze
Juliusz Słowacki, wybrane wiersze, w tym „Testament mój”
+ Grzegorz Uzdański, „Wypiór”?

POZYTYWIZM
Bolesław Prus, „Lalka”
Fiodor Dostojewski, „Zbrodnia i kara”
* realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska
(Honoré de Balzac, „Ojciec Goriot”
lub Charles Dickens, „Klub Pickwicka”,
lub Mikołaj Gogol, „Martwe dusze”,
lub Gustaw Flaubert, „Pani Bovary”)

Klasa 3:

POZYTYWIZM
Honoré de Balzac, „Ojciec Goriot” (powieść)

MŁODA POLSKA
Stanisław Wyspiański, „Wesele” (dramat)
Władysław Stanisław Reymont, „Chłopi” (powieść, tom 1.)

DWUDZIESTOLECIE
Stefan Żeromski, „Przedwiośnie” (powieść)
Franz Kafka, „Proces” (fragmenty z podr.)
Stanisław Ignacy Witkiewicz, „Szewcy” (dramat)
Bruno Schulz, opowiadania z tomu „Sklepy cynamonowe”
Michaił Bułhakow, „Mistrz i Małgorzata”
Witold Gombrowicz, „Ferdydurke” (fragmenty z podr. + film)

WOJNA I OKUPACJA
Tadeusz Borowski, opowiadanie „Proszę państwa do gazu”
Gustaw Herling-Grudziński, „Inny świat” (fragmenty z podr.)
Hanna Krall, „Zdążyć przed Panem Bogiem” (reportaż)
* Marcin Szczygielski, “Poczet Królowych polskich”?
* Wiktor Frankl, „Człowiek w poszukiwaniu sensu”?

Ocenianie:
Ocenie będzie podlegać Twoje opanowanie materiału przewidzianego podstawą programową.
W półroczu każdy powinien otrzymać minimum 1 ocenę liczbową za wypracowanie i dłuższą wypowiedź (będę dawała możliwość dłuższej wypowiedzi i napisania wypracowania więcej niż raz – w planie 3x – i będę oceniać na zasadzie informacji zwrotnej, ale jedna informacja zwrotna zostanie uzupełniona oceną liczbową).

Przed sprawdzianem / pracą klasową powtórzenie materiału odbywać się będzie na dwa sposoby: 1. krótki wykład, obejmujący kluczowe zagadnienia, których znajomość obowiązuje i 2. powtórzenie ustne – pula zagadnień do opracowania w formie wypowiedzi (jak na maturze ustnej) i odpowiedzi na forum klasy.

Zadania domowe będą dobrowolne, ale każdy powinien wykonać jedno. Może wybrać, które.

W wypadku nieobecności ucznia na zajęciach, podczas których miał możliwość zaprezentować swą wiedzę we wskazanym zakresie (sprawdzian / wypracowanie / czytanie ze zrozumieniem / kartkówka / zaliczenie znajomości lektury) – uczeń otrzyma 0 i może się ze mną umówić na wygodny dla siebie termin, by zaliczyć ten materiał. W przypadku, jeśli się nie umówi w terminie dwóch tygodni od otrzymania 0 – ja wskażę termin.

Każdą ocenę można poprawić. 2 też. 3 też. 4 też. 5 też. 6 nie.

Ocenę klasyfikacyjną śródroczną, roczną i końcową ustala się na podstawie wszystkich ocen bieżących zgodnie z przypisaną im wagą:
ćwiczenie na lekcji – 1
referat – 2
praca domowa – 3
karta pracy – 4
aktywność – 5
kartkówka – 6
dłuższa wypowiedź, czytanie ze zrozumieniem – 7
znajomość lektury – 8
sprawdzian – 9
wypracowanie, praca klasowa -10

Przeliczanie % na oceny liczbowe (zgodnie ze statutem):
6: 99 % – 100%
5: 85% – 99%
4: 70% – 85%
3: 55% – 70%
2: 40% – 55%
1: poniżej 40%

Etap 1:
Celem gry jest kompletowanie i wykładanie par, w taki sposób, by nie pozostać z „Czarnym Piotrusiem” – kartą, zawierającą cytat.
Na początku gry gracze trzymują karty (rozdaje się wszystkie) wykładają na stół przed sobą pary z posiadanych przez siebie kart (para = autor i tytuł jego dzieła). Następnie przystępując do właściwej gry, gracz z największą liczbą kart pozwala wyciągnąć od siebie (z zakrytego wachlarza kart) jedną kartę kolejnemu graczowi (gra się zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara). Jeśli gracz wyciągnie kartę pasującą do pary z którąś z posiadanych kart, wówczas wykłada tę parę na stół. Następnie pozwala wyciągnąć kartę od siebie kolejnemu graczowi. Gra kończy się w momencie, gdy któryś z graczy pozostanie z kartą cytatem.
Wygrywa gracz, który pierwszy pozostanie bez kart – może przejść do 2.etapu. Przegrywa osoba, która została z jedną kartą na ręce – z cytatem.

Etap 2:
Korzystając ze swojej pamięci, zeszytu, podręcznika przypomnij sobie, o czym była każda z lektur, które (w formie par) masz odłożone przed sobą.
Za chwilę będziesz prezentować to klasie: jaka epoka, co było głównym tematem, jakie problemy poruszał ten tekst.

Czarny Piotruś prezentuje cytat – kto jest autorem, skąd pochodzi cytat, co oznacza, czego konkretnie/jakiej epoki dotyczy?

*można pomóc sobie korzystając z Internetu, ale dopiero po przypomnieniu sobie czegoś.

Omów, w jakim stopniu Zbytki polskie Wacława Potockiego i rysunek Henryka Sawki są zbieżne w ocenie charakteru Polaków.

Transakcja wojny chocimskiej – opracowanie

Tematyka „Zbrodni i kary” w innych tekstach kultury

„The Box” – film z 2009 reż. Richard Kelly, The year is 1976. Norma Lewis (Cameron Diaz) is a teacher at a private high school and her husband, Arthur (James Marsden), is an engineer working at NASA.

… w literaturze i w życiu.