Świat Tolkiena: Śródziemie

Polecanie: przeczytaj biografię pisarza (na podstawie www.encyklopediafantastyki.pl) i wypisz, które elementy jego życia wpłynęły na elementy świata przedstawionego w „Hobbicie”.

Tolkien urodził się w kolonii brytyjskiej, w Afryce. Kiedy miał rok, został ukąszony przez tarantulę. Według samego Tolkiena nie zaczął się na skutek tego wydarzenia bać pająków.

Mając 3 lata, trafił wraz z matką, Mabel Tolkien, i bratem do Sarehole Mill na przedmieściach Birmingham, w okolicę wówczas jeszcze nietkniętą przez przemysł. Kolejne cztery lata dzieciństwa Tolkien spędził właśnie w tej wiejskiej idylli.

Matka Tolkiena sama uczyła synów, w szczególności języków (łaciny i francuskiego). Tolkien umiał czytać w wieku czterech lat i wcześnie wykazywał zdolności językowe; lubił też rysować, nie interesowała go natomiast gra na pianinie. Matka zapoznała go także z książką Lewisa Carolla Alicja w Krainie Czarów oraz z bajkami Andrew Langa, w których to po raz pierwszy usłyszał o nordyckich sagach.

14 listopada 1904 roku matka dwunastoletniego Tolkiena zmarła.

Obaj bracia przeszli pod opiekę księdza Francisa Morgana, który ulokował ich u znajomej gospodyni pensjonatu. Tam w 1908 roku Tolkien poznał swoją przyszłą żonę, Edith Bratt. Potajemny romans wkrótce jednak wykryto i Tolkien został zmuszony przez opiekuna, aby zrezygnował z widywania się z Edith aż do osiągnięcia pełnoletności, czyli dwudziestego pierwszego roku życia (co oznaczało ponad trzyletnią rozłąkę).

Dzięki dyrektorowi swojej szkoły Tolkien zainteresował się językiem staronordyckim, aby móc przeczytać w oryginale sagę o Zygfrydzie – opowieść, którą fascynował się w dzieciństwie. Poznaje mitologię nordycką. W mitologii nordyckiej korzenie i gałęzie świętego drzewa łączą wszystkie światy: krainy bogów, elfów, czarnych elfów, krasnoludów, ognistych i lodowych olbrzymów oraz ludzi. Ta ostatnia kraina nazywa się Midgard.

Latem 1911 roku Tolkien wraz z przyjaciółmi: założył tak zwane T.C.B.S., czyli Tea Club – Barrovian Society, nieformalne stowarzyszenie, którego członkowie spotykali się regularnie najpierw w szkolnej bibliotece, a potem na Barrow’s Street, aby wspólnie podyskutować o literaturze. Mniej więcej w tym czasie Tolkien zaczął na poważnie pisywać wiersze.

Okres pomiędzy ukończeniem szkoły a początkiem studiów w Oksfordzie Tolkien spędził ze swoim bratem i przyjaciółmi na wędrówkach po Szwajcarii. Jako pamiątkę przywiózł pocztówkę zatytułowaną Duch gór (Der Berggeist), przedstawiającą siedzącego na skale pod sosną starca (obraz niemieckiego malarza Josefa Madlenera z Memmingen).

W październiku 1911 roku Tolkien podjął studia na Exeter College w Oksfordzie, początkowo w zakresie języków klasycznych – łaciny i greki – oraz ich literatury, ale szybko się tym znudził. Jego zainteresowanie budziło jedynie językoznawstwo porównawcze, w końcu zmienił fakultet na studia w Instytucie Języka i Literatury Angielskiej.

3 stycznia 1913, w dniu osiągnięcia pełnoletności, po raz pierwszy od dłuższego czasu napisał do swojej młodzieńczej miłości Edith. Ta była już jednak zaręczona z bratem jednej ze szkolnych koleżanek. Tolkien przeżywał długo ten fakt, lecz po wielokrotnym przeczytaniu listu, przeczytał, że Edith napisała, iż zaręczyła się, gdyż ów mężczyzna „był dla niej dobry”. Ten szczegół skłonił młodego Ronalda do napisania kolejnego listu do Edith. Gdy spotkali się, jeszcze tego samego dnia zapadła decyzja o zerwaniu zaręczyn i młodzi kochankowie ponownie byli ze sobą. Rok później odbyły się uroczyste zaręczyny, a po kolejnych dwóch latach, 22 marca 1916, ślub.

Podczas studiów Tolkien przeczytał zbiór literatury religijnej pt. Crist anglosaskiego pisarza Cynewulfa (wczesny wiek VIII), w którym szczególnie dwa wersy wywarły na niego długotrwały wpływ:

Eala Earendel engla beorhtast ofer middangeard monnum sended

Chwała ci Earendelu, najjaśniejszy z aniołów, ponad śródziemie dla ludzi wysłany

Słowo „middangeard” lub „Śródziemie” oznacza tu świat ludzi. Tłumaczone tradycyjnie jako „promień świetlny” słowo „Earendel” odnosiło się w przekonaniu Tolkiena do gwiazdy porannej Wenus, która pojawiając się na niebie oznajmia koniec nocy i nastanie dnia.

Rok później napisał wiersz The Voyage of Earendel the Evening Star, który rozpoczyna się właśnie wyżej cytowanymi wersami. Na pytanie przyjaciela z TCBS o tło jego wiersza Tolkien odpowiedział: – Nie wiem. Spróbuję je odnaleźć. Takie pojmowanie pisania, nie jako tworzenia czegoś nowego, lecz jako odkrywczej podróży, pozostało charakterystyczne dla niego przez całe jego życie.

Tolkien został powołany na pola I Wojny Światowej jako oficer łączności oraz tłumacz, i w ramach czynnej służby na linii frontu od lata 1916 roku wziął udział m.in. w bitwie nad Sommą, najbardziej krwawej spośród bitew I wojny światowej. Jak sam kilkakrotnie podkreślał doświadczenia wojny miały na jego twórczość wpływ mały lub zgoła żaden.

Dawny nauczyciel z Oksfordu zatrudnił go do pracy nad New English Dictionary. Tolkien mógł więc w listopadzie 1919 roku przeprowadzić się do Oxfordu z żoną i dzieckiem (w sumie mieli z Edith 4 dzieci: synów Johna, Michaela, Christofera i córkę Priscillę). Dla swoich dzieci często wymyślał baśnie o stworzeniach pochodzących z mitologii nordyckiej i celtyckiej, którym nadawał nowe cechy,

W 1920 w Leeds zwolniło się stanowisko lektora w Instytucie Języka Angielskiego. Razem z grupą studentów założyli „Klub Wikingów”, którego celem były przede wszystkim częste spotkania suto zakrapiane piwem przy śpiewie staronordyckich piosenek pijackich. Pisał wiersze, np. na przykład wiersz Glib opowiada o odrażającej istocie z lekko świecącymi oczami, żyjącej w głębi jaskini.

W 1925 roku Tolkien otrzymał stanowisko kierownika katedry języka staroangielskiego w Oksfordzie i założył w kręgu kolegów nieformalne koło Kolbitar (po islandzku znaczy to Węglożerni lub dosłownie Gryzący Węgiel), którego uczestnicy spotykali się regularnie, aby czytać islandzkie sagi w oryginale, tj. w języku staronordyckim. Od roku 1927 roku do grupy należał też C.S. Lewis, który stał się najbliższym przyjacielem Tokiena. Razem stworzyli zarys przyszłego gatunku literackiego: fantastyki.

Wydawnictwo Allen&Unwin zwróciło uwagę na jego napisane dla synów opowiadanie o hobbicie, które po pełnej pochwał recenzji syna wydawcy, Raynera Unwina, zostało w roku 1937 opublikowane. Na wyraźne życzenie wydawnictwa Tolkien rozpoczął pracę nad książką z dalszym ciągiem opowieści, która wpierw, podobnie jak „Hobbit”, była pomyślana jako książka dla dzieci.

Zmienił jednak zdanie i postanowił, że będzie pisał da dorosłych i zatytułuje książkę „Władca pierścieni”.
Władca Pierścieni został opublikowany dopiero w roku 1954, po II Wojnie Światowej. Następstwo wojny spowodowało ogromny wzrost cen papieru w Anglii, przez co dzieło Tolkiena zostało wydane w trzech tomach (Drużyna Pierścienia, Dwie wieże, Powrót króla), tak aby każda pojedyncza część była w przystępnej cenie. Z tego powodu dzieło Tolkiena do dziś uważane jest błędnie za trylogię, chociaż sam autor przez całe życie odrzucał to określenie, jako że jego utwór jest całością składającą się z sześciu ksiąg.

Dalsze lata życia Tolkien spędził pracując nad Silmarillionem, którego jednak do końca życia nie ukończył i który dopiero po jego śmierci został wydany przez syna pisarza, Christophera Tolkiena.