Jakie środki stylistyczne znajdujemy w tekście? Jaka jest ich funkcja?
Kolęda „Nie było miejsca dla Ciebie”, została napisana w Krakowie w roku 1932, przez ojca Mateusza Jeża. Muzyka została skomponowana dopiero w roku 1938 przez ojca Józefa Łasia. Kolęda ta po raz pierwszy została zaśpiewana 2 lutego 1939 roku w sali Domu Sodalicyjnego im. Piotra Skargi w Nowym Sączu. Jej wykonawcą był chór gimnazjalny z Mielca. Fakt ten miał ogromny wpływ na późniejszą popularność kolędy właśnie w regionie nowosądeckim, gdzie po dziś dzień jest najchętniej śpiewaną kolędą.
Borys Fiodorowicz, Spoiler: „Cicha noc” (2021)
Zbierzcie odpowiedzi na pytania: co to jest? co oznacza? do czego służy? jakie budzi skojarzenia? jaką ma funkcję na powyższym obrazie? 1. Róża wiatrów, 2. Gwiazda betlejemska, 3. znak drogowy, 4. rzeczy zebrane wokół Józefa.
Cele lekcji: wiem, czym są archaizmy, umiem rozpoznać w tekście i nazwać 5 rodzajów archaizmów (fleksyjne, fonetyczne, składniowe, leksykalne i znaczeniowe).
Notatka: 5 pól z 5 rodzajami archaizmów i przykładami z trenów/Opowieści wigilijnej.
Charles Dickens, Opowieść wigilijna, fragmenty: Na kominku w pobliżu Scrooge’a tlał bardzo skromny ogień; ale w izdebce pomocnika żarzył się omdlewająco jeden tylko węgielek. Zziębnięty pracownik nie mógł jednak podsycić ognia, ponieważ Scrooge trzymał skrzynię z węglami w swoim pokoju, a ile razy pomocnik wszedł z łopatką, pryncypał zawsze mu groził, że będą musieli się rozstać, wskutek czego biedny pomocnik obwinął szyję białym szalikiem i usiłował ogrzać się przy świecy; ponieważ atoli nie posiadał dość bujnej imaginacji, usiłowania były bezskuteczne.
Składy drobiu i wiktuałów pourządzały tak imponujące widowiska, że zdawało się, iż pozioma myśl kupna, sprzedaży i targu nie może mieć z nimi nic wspólnego.
Zajmował lokal, w którym ongiś mieszkał jego zmarły wspólnik.
Zupełnie uspokojony, Scrooge zamknął drzwi na dwa spusty, co nie było jego zwyczajem i tak ubezpieczywszy się od wszystkich możliwych niespodzianek, zdjął chustkę z szyi, włożył szlafrok, pantofle i szlafmycę, po czym usiadł przed kominkiem, zabierając się do spożycia kleiku.
— Poznaję go, to duch Marleya! Tak, to był on. Ta sama twarz, zupełnie ta sama. I ubrany był zupełnie tak, jak się zwykle ubierał Marley. Ten sam harcap, ta sama kamizelka, te same spodnie i buty; chwosty przy butach dziwnie były najeżone, jak również harcap, poły surduta i włosy na głowie… — Kto jesteś? — Zapytaj racze: kim byłem — zabrzmiała głucha, przytłumiona odpowiedź. — Kimże więc byłeś? — zapytał Scrooge, podnosząc głos. — Jak na ducha, jesteś bardzo drobiazgowy. — Jesteś w okowach, jak widzę — rzekł Scrooge z drżeniem. — I powiedzże mi:dlaczego?
Zadanie w grupach: przygotuj krótką notatkę nt. bohatera (numer bohatera = numer grupy) Ogólne pytania: kim jest, jakimi wartościami się kieruje
Neron Co wiemy o jego przeszłości? Jaką miał władzę? Jak Sienkiewicz opisuje jego wygląd? Jaka atmosfera panowała w Rzymie za jego rządów? Jakimi ludźmi się otaczał? Do czego przywiązywał wagę? Jak spędzał czas? W jaki sposób traktował ludzi ze swego otoczenia? Jak i dlaczego pozyskiwał sobie względy ludu? Jak zachowywał się pod koniec swego panowania? Jak zginął
2. Petroniusz Jaki nosił przydomek i czym było to uzasadnione? Jaką miał pozycję na dworze Nerona? Jaki wiódł tryb życia? Czym się interesował? Co było dla niego ważne? Jaki był jego stosunek do cezara, a jaki – do ludzi, którzy otaczali władcę? Czym zasłużył sobie na łaskę cezara? Czym się wyróżniał na tle innych ludzi z otoczenia cezara? Dlaczego się zdecydował popełnić samobójstwo? Jak się przygotował do śmierci?
3. Apostoł Piotr W jakich okolicznościach poznajemy tę postać? Czego dowiadujemy się o jego przeszłości? Jak traktowali go chrześcijanie? Kim dla nich był? Czego nauczał? Jaki był jego stosunek do ludzi? Jak się zachowywał w obliczu zagrożenia? Komu i czemu był wierny? Jak oceniał sytuację Rzymu?
4. Chilon Chilonides Kim był? W jakich okolicznościach go poznajemy? Do jakiego zajęcia się najął i dlaczego? Do jakich sposobów się uciekał, aby się wywiązać z zadania? Jaki był jego stosunek do ludzi wysoko urodzonych, a jaki – do biedaków? Co było dla niego ważne? Jakie czyny Chilona najgorzej o nim świadczą? Co spowodowało jego przemianę? Jak się zachowywał w obliczu śmierci?
5. Tygellinus Jaką pełnił funkcję na dworze cezara? Jak się zachowywał wobec cezara, a jak wobec ludzi z otoczenia władzy? Kogo i za co szczególnie nienawidził? Co był gotów zrobić, aby ratować siebie? Jakie okoliczności wykorzystał do realizacji własnych planów? Kto mu sprzyjał? Jak pokazywał swoją władzę? Wobec kogo postępował ze szczególnym okrucieństwem?
6. Akte Kim była? Jak wyglądała? Co wiemy o jej przeszłości? Jaki był jej stosunek do Nerona? Jak traktowała Ligię? Jak oceniała postępowanie Winicjusza? Co sądziła o chrześcijanach? O czym świadczą jej czyny?
7. Eunice Kim była? Jak wyglądała? Jakimi uczuciami darzyła Petroniusza? W jaki sposób je okazywała? Dzięki czemu zyskała jego wzajemność?
8. Poppea Sabina Jak wyglądała? Co mówiono o niej w Rzymie? Jaki był jej stosunek do Nerona? Za co znienawidziła Ligię i chrześcijan? Jaki pomysł podsunęła cezarowi i jego ludziom w związku z pożarem Rzymu? W jaki sposób wykorzystała słowa Chilona? Jakie osobiste przeżycie mogło zmienić jej nastawienie do Ligii i dlaczego ostatecznie tak się nie stało? Jakie fakty świadczą o wyjątkowej niegodziwości Poppei?
Dla chętnych: oto 24 zadania na 24 dni, dzielące nas od Świąt Bożego Narodzenia. Tak jak Scrooge postanowił być lepszym człowiekiem, tak może ktoś z Was chciałby zostać mistrzynią lub mistrzem polskiego?
Jest to zadanie dodatkowe – codziennie wykonać krótkie polecenie. Oczywiście mogę (d)ocenić prace, które zobaczę. Norujcie gdzie chcecie, choć najlepiej – wszystkie 24 zadania w jednym miejscu.
Na start: przepisz do zeszytu i uzupełnij tabelę (podręcznik, s. 132)
Zadanie obowiązkowe: Znajdź opisy wyglądu poszczególnych duchów i miej je ze sobą w piątek! Zadanie dodatkowe: na piątkowe zajęcia staw się w przebraniu dowolnego z duchów nawiedzających Scrooge’a. Bądź przygotowana/y na pytania do Ciebie-ducha.
REALIZM I FANTASTYKA w opowiadaniu Dickensa
Zadanie dodatkowe: wykonaj zadanie ze slajdu 7 prezentacji 2 (spotkania 2 i 3): Tresura pióra. Wylosuj obrazek (bądź znajdź w Internecie inny, który skojarzy Ci się z „Opowieścią wigilijną”) i stwórz jego opis, naśladując styl Dickensa. Postaraj się wprowadzić uosobienia, porównania, epitety, a także pobudzić wszystkie zmysły (opis multisensoryczny). Ćwiczysz OPIS REALISTYCZNY, więc potraktuj ewentualne elementy fantastyczne jak efekt bujnej wyobraźni patrzącego i pozwól swojej wyobraźni iść w tę stronę.
A tutaj o poezji (naprawdę zachęcam do zrobienia DLA SIEBIE SAMYCH lapbooków – podręcznych ściąg do analizy i interpretacji):
Poza powyższymi sprawdzę Waszą pamięć dotyczącą lektur z tego semestru i – krótkie formy użytkowe: ogłoszenie, zaproszenie, życzenia, podziękowanie, dedykacja.
Cel lekcji: – potrafisz sama/sam językiem poezji opisać stratę, – zapamiętujesz (w końcu!), co to EPITET, METAFORA, OBRAZ POETYCKI, – dobrze się bawisz słowami.
CHCĘ RYSOWAĆ – pod okno! CHCĘ DOSTAĆ GOTOWE SŁOWA – pod drzwi!
Zadania indywidualne – 15′. Po 5′ sprawdzam i… kontunuujecie. Potem czytamy na głos Wasze utwory.
Uproszczony tekst konwencji (oprac. Unicef Polska)
KOMU PRZYSŁUGUJĄ PRAWA DZIECKA
Artykuł 1 Wszystkie prawa zawarte w tej Konwencji przysługują Ci dopóki jesteś dzieckiem, czyli do ukończenia 18 roku życia. Artykuł 2 Prawa, o których jest mowa w tej Konwencji, mają wszystkie dzieci, bez wyjątku, a więc również Ty; bez względu na to, kim jesteś, gdzie mieszkasz, czym zajmują się Twoi rodzice, jakim mówisz językiem, jaką wyznajesz religię, jakiej jesteś płci, czy jesteś w pełni sprawny, czy też nie, czy jesteś bogaty, czy biedny. Wszystkie dzieci są równe wobec prawa i nikogo nie można dyskryminować.
KTO ODPOWIADA ZA OCHRONĘ TWOICH PRAW
Artykuł 3 Wszystkie instytucje i urzędy zajmujące się sprawami dzieci powinny w swoich działaniach kierować się Twoim dobrem i dobrem innych dzieci. Artykuł 4 Państwo ma obowiązek przestrzegania Twoich praw.
PRAWO DO ŻYCIA I TOŻSAMOŚCI
Artykuł 6 Masz prawo do życia. Państwo powinno zapewnić Ci odpowiednie warunki do życia i rozwoju. Artykuł 7 Po Twoich narodzinach powinien zostać sporządzony akt urodzenia. Od momentu narodzin masz prawo do imienia i obywatelstwa. Masz prawo, jeżeli jest to tylko możliwe, poznać swoich rodziców i być przez nich wychowywany. Artykuł 8 Państwo powinno respektować Twoje prawo do tożsamości, czyli między innymi: imienia, nazwiska, obywatelstwa i powiązań rodzinnych.
PRAWO DO WYCHOWANIA W RODZINIE
Artykuł 5 Twoi rodzice lub opiekunowie powinni jak najlepiej wspierać Twój rozwój i uczyć Cię, jak korzystać z przysługujących Ci praw. Państwo ma obowiązek uszanować prawo Twoich rodziców i opiekunów do kierowania Twoim rozwojem. Artykuł 9 Masz prawo mieszkać ze swoimi rodzicami, chyba że nie jest to dla Ciebie dobre (np. jesteś krzywdzony). Jeśli Twoi rodzice mieszkają osobno, masz prawo utrzymywać kontakt z każdym z nich, chyba że to byłoby dla Ciebie szkodliwe. Artykuł 10 Jeśli Ty i Twoi rodzice zostaliście rozdzieleni i mieszkacie w różnych krajach, macie prawo utrzymywać ze sobą kontakt i odwiedzać się, a także zamieszkać w jednym kraju i być razem. Artykuł 11 Państwo ma obowiązek chronić Cię przed nielegalnym uprowadzeniem za granicę bez zgody rodziców. Artykuł 18 Oboje rodzice są odpowiedzialni za Twoje wychowanie i właściwy rozwój. Zawsze powinni kierować się Twoim dobrem. Państwo powinno ich w tym wspierać oraz pomagać im np. zapewniając powstanie odpowiedniej liczby przedszkoli, szkół, przychodni. etc. Artykuł 20 Jeśli rodzice nie mogą się Tobą opiekować, Państwo musi Ci zapewnić specjalną ochronę, pomoc i opiekę zastępczą. Ci, którzy się Tobą zaopiekują, powinni szanować Twoją kulturę i religię.
PRAWO DO WYRAŻANIA WŁASNYCH POGLĄDÓW
Artykuł 12 Masz prawo wypowiadać swoje zdanie w sprawach, które Ciebie dotyczą, a dorośli powinni go wysłuchać i wziąć je pod uwagę. Nawet w postępowaniu przed sądem. Artykuł 14 Masz prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania, ale nie może to ograniczać praw innych osób. Twoi rodzice powinni pomóc Ci wybrać najlepszą drogę rozwoju, która jest zgodna z przysługującymi Ci prawami. Artykuł 15 Masz prawo zapisania się do różnych stowarzyszeń, o ile nie ogranicza to praw innych osób.
PRAWO DO PRYWATNOŚCI
Artykuł 16 Nikt nie ma prawa do ingerencji w Twoją prywatność, chyba że robi to ze względu na dobro Twoje lub Twoich bliskich.
PRAWO DO INFORMACJI
Artykuł 13 Masz prawo do swobody wypowiedzi w każdej formie – ustnej, pisemnej, rysunkowej etc. oraz prawo do zdobywania i przekazywania informacji. Artykuł 17 Masz prawo do uzyskiwania informacji z różnorodnych źródeł. Gazety, książki, radio, telewizja, Internet i wszelkie inne media skierowane do dzieci powinny dostarczać Ci takie informacje, które są zrozumiałe i nie wyrządzają Ci krzywdy.
DOBRO DZIECKA JAKO CEL NAJWYŻSZY
Artykuł 21 W przypadku adopcji najważniejsze jest Twoje dobro. Te same prawa i zasady odnoszące się do traktowania Ciebie powinny obowiązywać zarówno w kraju, w którym się urodziłeś, jak i w innym kraju, w którym miałbyś zamieszkać po adopcji. Artykuł 22 Jeśli znalazłbyś się w jakimś kraju jako uchodźca (byłeś zmuszony wyjechać ze swojej ojczyzny, bo tam groziło Ci niebezpieczeństwo), należą Ci się takie same prawa, jak dzieciom, które urodziły się w kraju, do którego przybyłeś. Artykuł 23 Jeśli jesteś dzieckiem z jakąkolwiek niepełnosprawnością, powinieneś mieć zapewniony dostęp do specjalistycznej opieki medycznej, do edukacji, przygotowania zawodowego i rekreacji. Powinieneś mieć zapewnione życie w warunkach gwarantujących godność i umożliwiających Ci osiągnięcie niezależności. Artykuł 25 Jeśli nie znajdujesz się pod opieką rodziców, tylko mieszkasz na stałe lub czasowo poza swoim rodzinnym domem, np. w placówce opiekuńczej, masz prawo do tego, aby sprawdzano, jakie masz tam warunki, jak jesteś leczony a także, czy sytuacja, z powodu której tam się znalazłeś, nie uległa zmianie.
PRAWO DO GODZIWYCH WARUNKÓW SOCJALNYCH
Artykuł 24 Państwo powinno zapewnić Ci dostęp do jak najlepszej opieki zdrowotnej i udogodnień w zakresie leczenia chorób i rehabilitacji zdrowotnej. Artykuł 26 Masz prawo do otrzymywania pomocy i wsparcia od Państwa, jeśli Ty i Twoja rodzina jesteście ubodzy lub znajdujecie się w trudnej sytuacji życiowej. Artykuł 27 Masz prawo do życia w warunkach zapewniających Ci właściwy rozwój fizyczny i psychiczny. Główną odpowiedzialność za to ponoszą Twoi rodzice. Państwo powinno wspierać rodziny, których nie stać na zapewnienie dzieciom odpowiedniego poziomu życia.
PRAWO DO EDUKACJI
Artykuł 28 Masz prawo do nauki. Nauczanie podstawowe powinno być obowiązkowe i bezpłatne dla wszystkich dzieci. Artykuł 29 Edukacja powinna sprzyjać rozwojowi Twojej osobowość, Twoich zdolności i umiejętności. Powinna także rozwijać szacunek dla praw człowieka, rodziców oraz kultury i kraju, z którego pochodzisz. Poprzez odpowiednią edukację powinieneś uczyć się także tolerancji, życia w pokoju oraz ochrony środowiska naturalnego. Artykuł 30 Masz prawo do poznawania i korzystania z kultury, nauki i języka Twojej rodziny oraz wyznawania i praktykowania własnej religii. Nie jest istotne, czy w kraju, w którym mieszkasz jest dużo czy mało osób, które myślą podobnie jak Ty.
PRAWO DO ODPOCZYNKU
Artykuł 31 Masz prawo do wypoczynku i czasu wolnego oraz uczestnictwa w zabawach i zajęciach rekreacyjnych.
OCHRONA PRZED PRZEMOCĄ
Artykuł 19 Masz prawo do ochrony przed przemocą fizyczną, psychiczną i zaniedbaniem. Nikt nie ma prawa Cię bić, prześladować i wykorzystywać w celach seksualnych. Artykuł 32 Masz prawo do ochrony przed wykonywaniem pracy, która jest niebezpieczna, szkodliwa dla Twojego zdrowia lub przeszkadza Ci w nauce. Jeśli pracujesz, masz prawo do odpowiednich warunków pracy (bezpieczeństwa i higieny) oraz sprawiedliwej zapłaty. Artykuł 33 Nikt nie ma prawa angażować Cię w produkcję narkotyków i handel nimi ani zmuszać czy namawiać do ich zażywania. Policja, nauczyciele i inne służby miejskie mają za zadanie chronić Cię przed dostępem do nich. Artykuł 34 Masz prawo do ochrony przed wszystkimi formami wykorzystywania seksualnego. Nikt nie ma prawa dotykać Cię w sposób, którego sobie nie życzysz i nakłaniać lub zmuszać Cię do kontaktów seksualnych. Artykuł 35 Obowiązkiem państwa, w którym mieszkasz, jest ochrona Ciebie i innych dzieci przed porwaniem i sprzedażą. Policja i inne służby państwowe powinny przeciwdziałać wszelkim próbom uprowadzenia Cię czy sprzedania. Artykuł 36 Masz prawo do ochrony przed wszystkimi innymi formami wyzysku, które naruszają Twoje dobro. Artykuł 39 Jeżeli jesteś ofiarą wojny, torturowania, wyzysku czy zaniedbania masz prawo do szczególnej pomocy i opieki. Państwo powinno zadbać, abyś mógł odzyskać zdrowie fizyczne i psychiczne w warunkach poszanowania Twoich praw i Twojej godności.
OCHRONA PRZED KONFLIKTEM ZBROJNYM
Artykuł 38 Jeśli nie masz 15 lat, Państwo nie może rekrutować Cię do wojska i musi chronić Cię przed bezpośrednim udziałem w działaniach zbrojnych.
OCHRONA W PROCESIE KARNYM
Artykuł 37 Jeżeli złamałeś prawo, nie powinieneś przebywać w więzieniu z dorosłymi i masz prawo utrzymywać kontakt ze swoją rodziną oraz prawo do pomocy prawnej lub innej, np. psychologa. Masz prawo zgłaszać sytuacje, w których jesteś źle traktowany. Artykuł 40 Jeżeli złamałeś prawo (Sąd może Cię skazać tylko za bardzo poważne przestępstwa), powinieneś uzyskać pomoc prawną i być właściwie traktowany przez system sprawiedliwości.
PRAWO DO ZNAJOMOŚCI SWOICH PRAW I POWOŁYWANIA SIĘ NA INNE
Artykuł 41 Jeśli prawo Twojego kraju zapewnia lepszą ochronę i realizację Twoich praw niż artykuły tej Konwencji, to prawo Twojego kraju powinno obowiązywać w pierwszej kolejności. Artykuł 42 Masz prawo znać swoje prawa! Państwo powinno zadbać, aby prawa zawarte w tej Konwencji były znane zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych.
