Cele lekcji:
– wiem, jak (krok po kroku) analizować budowę wiersza;
– odnajduję i poprawnie zapisuję środki stylistyczne;
– umiem opisać funkcję konkretnego środka w konkretnym utworze.
Analiza struktury:
1. czy wiersz ma strofy czy nie?
2. jeśli ma strofy – to po ile wersów? tyle samo w każdej zwrotce = wiersz regularny
3. ile sylab w wersie (linijce)? tyle samo w każdym = wiersz regularny
4. rymy – czy są? czy powtarzają się regularnie w kolejnych wersach czy nie?
5. jeśli regularnie – to w jakim układzie (parzysty, krzyżowy, okalający)
6. jakie rymy? dokładne/niedokładne; męskie/żeńskie, a może wszystkie rodzaje?
Na rozgrzewkę: wybierz jedną metaforę – opisz jej elementy i spróbuj zinterpretować – co to znaczy: „a po tym kraju runęło niebo”, „wykarmili [cię] bochnem trwóg”
Analiza Danuty Motwickiej wiersza Baczyńskiego „Z głową na karabinie”
Krzysztof Kamil Baczyński
***[Niebo złote ci otworzę…]
Niebo złote ci otworzę,
w którym ciszy biała nić
jak ogromny dźwięków orzech,
który pęknie, aby żyć
zielonymi listeczkami,
śpiewem jezior, zmierzchu graniem,
aż ukaże jądro mleczne
ptasi świt.
Ziemię twardą ci przemienię
w mleczów miękkich płynny lot,
wyprowadzę z rzeczy cienie,
które prężą się jak kot,
futrem iskrząc zwiną wszystko
w barwy burz, w serduszka listków,
w deszczów siwy splot.
I powietrza drżące strugi
jak z anielskiej strzechy dym
zmienię ci w aleje długie,
w brzóz przejrzystych śpiewny płyn,
aż zagrają jak wiolonczel
żal – różowe światła pnącze,
pszczelich skrzydeł hymn.
Jeno wyjmij mi z tych oczu
szkło bolesne – obraz dni,
które czaszki białe toczy
przez płonące łąki krwi.
Jeno odmień czas kaleki,
zakryj groby płaszczem rzeki,
zetrzyj z włosów pył bitewny,
tych lat gniewnych
czarny pył.
15. VI. 43.
Demarczyk – Wiersze wojenne
Janusz Radek – Wiersze wojenne
tekst
Krzysztof Kamil Baczyński
Elegia o… [chłopcu polskim]
Oddzielili cię, syneczku, od snów, co jak motyl drżą,
haftowali ci, syneczku, smutne oczy rudą krwią,
malowali krajobrazy w żółte ściegi pożóg*,
wyszywali wisielcami drzew płynące morze.
Wyuczyli cię, syneczku, ziemi twej na pamięć,
gdyś jej ścieżki powycinał żelaznymi łzami.
Odchowali cię w ciemności, odkarmili bochnem** trwóg,
przemierzyłeś po omacku najwstydliwsze z ludzkich dróg.
I wyszedłeś, jasny synku, z czarną bronią w noc,
i poczułeś, jak się jeży w dźwięku minut — zło.
Zanim padłeś, jeszcze ziemię przeżegnałeś ręką.
Czy to była kula, synku, czy to serce pękło?
20. III. 1944 r.
*pożoga – wielki pożar
** bochen, bochenek – na przykład chleba
Elegia (gr. ἐλεγεία elegeia – pieśń żałobna) – utwór liryczny o treści poważnej, refleksyjny, utrzymany w tonie smutnego rozpamiętywania, rozważania lub skargi; wyróżnia się elegie miłosne i patriotyczne. Należy do najbardziej charakterystycznych form liryki bezpośredniej.
Kontrast to sposób przedstawiania polegający na zestawieniu ze sobą elementów wyraźnie przeciwstawnych, który służy uwydatnieniu charakterystycznych cech opisywanych osób, rzeczy, zjawisk.
Purple flower growing on crack street, soft focus, blank text 
