Kategoria: Podstawówka

Słowniki zbudowane są tak, żeby podać wszystkie znaczenia słowa. Znaczenia różne (czy całkiem odmienne, czy tylko ograniczające zastosowanie) obdarza się numerami.

Zadanie:
– Otwórz sjp.pwn i znajdź podkreślone słowo.
– Zapisz, w którym znaczeniu zostało użyte podkreślone słowo w otrzymanym przez Ciebie zdaniu.
– Napisz zdanie, w którym użyjesz tego słowa w innym znaczeniu (zapisz, które to znaczenie).

Cele lekcji:
– wiem, jak (krok po kroku) analizować budowę wiersza;
– odnajduję i poprawnie zapisuję środki stylistyczne;
– umiem opisać funkcję konkretnego środka w konkretnym utworze.

Analiza struktury:
1. czy wiersz ma strofy czy nie?
2. jeśli ma strofy – to po ile wersów? tyle samo w każdej zwrotce = wiersz regularny
3. ile sylab w wersie (linijce)? tyle samo w każdym = wiersz regularny
4. rymy – czy są? czy powtarzają się regularnie w kolejnych wersach czy nie?
5. jeśli regularnie – to w jakim układzie (parzysty, krzyżowy, okalający)
6. jakie rymy? dokładne/niedokładne; męskie/żeńskie, a może wszystkie rodzaje?

Na rozgrzewkę: wybierz jedną metaforę – opisz jej elementy i spróbuj zinterpretować – co to znaczy: „a po tym kraju runęło niebo”, „wykarmili [cię] bochnem trwóg”

Analiza Danuty Motwickiej wiersza Baczyńskiego „Z głową na karabinie”

Krzysztof Kamil Baczyński 
***[Niebo złote ci otworzę…]

Niebo złote ci otworzę,
w którym ciszy biała nić
jak ogromny dźwięków orzech,
który pęknie, aby żyć
zielonymi listeczkami,
śpiewem jezior, zmierzchu graniem,
aż ukaże jądro mleczne
ptasi świt.

Ziemię twardą ci przemienię
w mleczów miękkich płynny lot,
wyprowadzę z rzeczy cienie,
które prężą się jak kot,
futrem iskrząc zwiną wszystko
w barwy burz, w serduszka listków,
w deszczów siwy splot.

I powietrza drżące strugi
jak z anielskiej strzechy dym
zmienię ci w aleje długie,
w brzóz przejrzystych śpiewny płyn,
aż zagrają jak wiolonczel
żal – różowe światła pnącze,
pszczelich skrzydeł hymn.

Jeno wyjmij mi z tych oczu
szkło bolesne – obraz dni,
które czaszki białe toczy
przez płonące łąki krwi.
Jeno odmień czas kaleki,
zakryj groby płaszczem rzeki,
zetrzyj z włosów pył bitewny,
tych lat gniewnych
czarny pył.

15. VI. 43.

Demarczyk – Wiersze wojenne
Janusz Radek – Wiersze wojenne
tekst

Krzysztof Kamil Baczyński
 Elegia o… [chłopcu polskim]

Oddzielili cię, syneczku, od snów, co jak motyl drżą, 
haftowali ci, syneczku, smutne oczy rudą krwią, 
malowali krajobrazy w żółte ściegi pożóg*, 
wyszywali wisielcami drzew płynące morze.

Wyuczyli cię, syneczku, ziemi twej na pamięć, 
gdyś jej ścieżki powycinał żelaznymi łzami.
Odchowali cię w ciemności, odkarmili bochnem** trwóg, 
przemierzyłeś po omacku najwstydliwsze z ludzkich dróg.

I wyszedłeś, jasny synku, z czarną bronią w noc, 
i poczułeś, jak się jeży w dźwięku minut — zło.
Zanim padłeś, jeszcze ziemię przeżegnałeś ręką.
Czy to była kula, synku, czy to serce pękło?

                                                                     20. III. 1944 r. 
*pożoga – wielki pożar
** bochen, bochenek – na przykład chleba
Elegia (gr. ἐλεγεία elegeia – pieśń żałobna) – utwór liryczny o treści poważnej, refleksyjny, utrzymany w tonie smutnego rozpamiętywania, rozważania lub skargi; wyróżnia się elegie miłosne i patriotyczne. Należy do najbardziej charakterystycznych form liryki bezpośredniej.

Lao Che – fragment

Kontrast to sposób przedstawiania polegający na zestawieniu ze sobą elementów wyraźnie przeciwstawnych, który służy uwydatnieniu charakterystycznych cech opisywanych osób, rzeczy, zjawisk.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Zgodnie z wytycznymi egzaminacyjnymi:

Wybierz grupę i wykonaj wybraną pracę do zaprezentowania na lekcji 2 i 3 listopada:

1. Upamiętnienie – znajdźcie najbardziej Was poruszające pomniki czy obrazy, upamiętniające II wojnę światową. Poddajcie pomnik/obraz pogłębionej analizie, skomentujcie jego elementy. (Możecie skorzystać z podręcznika, s. 211 lub 218, prezentacja maks. 3′)
2. Na naszym podwórku – znajdźcie we Wrocławiu pomniki i miejsca pamięci związane z II wojną światową – zróbcie sobie z nimi zdjęcia, przygotujcie mapę z tymi miejscami i wybierzcie najciekawsze (prezentacja maks. 3′)
3. Okupacyjna rzeczywistość – przygotujcie prezentację dotyczącą tego, jak wyglądała rzeczywistość okupacyjna w Warszawie (jak wyglądała szkoła? praca? czas wolny? co było wolno, czego nie? wyjaśnijcie pojęcia gadzinówka, mały sabotaż, dywersja, konspiracja, getto, tajne komplety, godzina policyjna, możecie korzystać z podręcznik s. 216-217; prezentacja maks. 3′)
4. ZHP – przygotujcie prezentację o historii harcerstwa ZHP (co znaczy ten skrót, jakie są założenia, jak wygląda mundur, czym zajmowali się harcerze kiedyś, czym teraz, może jakaś piosenka?) – zadanie przeznaczone dla osób, które mają związek z harcerstwem! (prezentacja maksymalnie na 5′)
5. Wiersz wojenny – wybierz wiersz z okresu II wojny światowej – przeczytaj go klasie i przeanalizuj fragment, zinterpretuj całość (projekt jednoosobowy, maks. 3′)
6. Wojenna literatura – wybierz książkę, która porusza temat II wojny światowej, a którą polecasz kolegom – przynieś ją i o niej opowiedz. Przeczytaj na głos fragment (projekt jednoosobowy, maks. 3′)

Autorzy ilustracji za pomocą różnych elementów graficznych przedstawili swoją interpretację lektury. Napisz, o jaką lekturę chodzi. Wybierz dwa elementy graficzne i wyjaśnij ich sens w kontekście całej lektury.

1. Jakie były dalsze losy Skawińskiego?
2. Opisz spotkanie Juliusza Ordona z Adamem Mickiewiczem. (Uwzględnij, gdzie i kiedy mogliby się rzeczywiście spotkać? O czym rozmawiać?)
3. Opisz spotkanie pośmiertne Emilii Plater i Juliusza Ordona („Śmierć pułkownika”, „Reduta Ordona”)
4. Opisz spotkanie Skawińskiego i Marcina Borowicza (weź pod uwagę to, kiedy mogliby się spotkać i w jakim wieku by byli)
5. Opisz swoje spotkanie z wybranym bohaterem „Kamieni na szaniec”, podczas którego weźmiesz udział w dowolnej akcji sabotażowej. Koniecznie zawrzyj charakterystykę bohatera.

Praca powinna liczyć nie mniej niż 200 słów.

Zadania:

minutnik 4′

inwokacja «rozwinięta apostrofa stanowiąca początek utworu literackiego»
/sjp.pwn/

Inwokacja (łac. invocatio – wezwanie) – rozbudowana apostrofa otwierająca utwór literacki (zazwyczaj poemat epicki), w której zwykle autor zwraca się do muzy, bóstwa lub duchowego patrona z prośbą o natchnienie, pomoc w tworzeniu dzieła.

Przez wieki (także w epoce nowożytnej) za wzorcowe uważano inwokacje otwierające Iliadę (Gniew Achilla, bogini, głoś, obfity w szkody (…), tłum. Dmochowskiego) i Odyseję (Muzo! Męża wyśpiewaj, co święty gród Troi / Zburzywszy, długo błądził i w tułaczce swojej (…), tłum. Lucjana Siemieńskiego). Inwokacja stała się podstawowym środkiem stylistycznym otwierającym eposy. 
/wikipedia.pl/

Zapoznaj się z treścią inwokacji, otwierającej „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza.

Określ kolejność części kompozycji inwokacji. Zapisz w zeszycie.

Znajdź i nazwij przynajmniej dwa różne środki stylistyczne, którymi autor posłużył się przy opisie przyrody. Zapisz w zeszycie. Spróbuj określić ich funkcje (po co?).

• Wymieniam elementy świata przedstawionego w lekturze
• Rozpoznaję gatunek literacki i wymieniam jego elementy
• Oceniam wydarzenia

Porozmawiajmy o rządach Maciusia:

Podział klasy na 5 grup

* kapelusz niebieski – ustalcie fakty na temat Maciusia, jego pochodzenia, sprawowania rządów, przedstawcie najważniejsze fakty z jego życia
*kapelusz czarny – rządy króla Maciusia – co było złe? Jakie błędy popełnił Maciuś?
* kapelusz żółty – rządy króla Maciusia – co było dobre? Co dobrego zrobił Maciuś? Znajdźcie pozytywne strony jego rządów.
* czerwony – ustalcie, które wydarzenia sprawiły Wam: radość, smutek, zdziwienie, strach, znudzenie, zdenerwowanie
* zielony – wymyślcie alternatywne zakończenie – co Maciuś mógł zrobić inaczej, jak mogłyby się potoczyć losy Maciusia?

timer 6′

O PRAWACH DZIECKA

Nikt mnie nie ma prawa siłą zmuszać do niczego,
A szczególnie do zrobienia czegoś niedobrego.

Mogę uczyć się wszystkiego, co mnie zaciekawi.
Ja mam prawo sam wybierać, z kim się będę bawić.

Nikt nie może mnie poniżać, krzywdzić, bić, wyzywać
I każdego mogę zawsze na ratunek wzywać.

Jeśli mama, brat lub tata już nie mieszka z nami,
Nikt nie może mi zabronić spotkać ich czasami.

Nikt nie może moich listów czytać bez pytania.
Mam też prawo do tajemnic i własnego zdania.

Mogę żądać, żeby każdy uznał moje prawa,
A gdy różnię się od innych to jest moja sprawa.
                                        
Marcin Brykczyński

• Rzecznik praw dziecka